Niet vechten tegen je gevoel, maar er anders mee leren omgaan: 5 vragen over ACT beantwoord
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) laat je ervaren hoe je obstakels in je leven kunt accepteren waardoor je meer energie en ruimte overhoudt voor de dingen die jij belangrijk vindt. In plaats van vechten tegen wat je voelt, leer je ruimte maken voor alles wat er is, zodat je een betekenisvol en veerkrachtig leven kunt leiden.
Vijf vragen over Acceptance and Commitment Therapy:
1. Wat is ACT?
Het is een zogenaamde derde generatie cognitieve gedragstherapie. De eerste en tweede generatie richten zich vooral op het veranderen van gedrag, emoties en gedachten. Bij ACT verander je het niet, je leert er anders mee om te gaan. Het leert je te handelen vanuit zelfacceptatie en persoonlijke waarden.
2. Wat is het doel van ACT?
Het ultieme doel van ACT is het creëren van psychologische flexibiliteit en daarmee een betere kwaliteit van leven. Door acceptatie leer je om vervelende gedachten, emoties en gebeurtenissen uit te nodigen in plaats van ertegen te vechten. Dit helpt je om een zinvol en rijk leven te leiden, terwijl je tegelijkertijd de pijn accepteert die daar onvermijdelijk bij hoort. Op die manier vergroot het je veerkracht.
ACT leert je dus om je waarden serieus te nemen en ernaar te handelen. Dat is niet altijd gemakkelijk, maar ook dat is oké. Want dat is hoe verandering plaatsvindt: met hier en daar een terugval.
Ook interessant: Hoe werkt schematherapie en hoe kan het je helpen? Een schematherapeut legt uit
3. Waar is ACT op gebaseerd?
ACT komt voort uit de ‘Relational Frame Theory‘ van de psychologen Steven Hayes, Dermot Barnes-Holmes en Bryan Roche. De theorie verklaart hoe wij taal verwerven en hoe taal ons veel brengt.
Door die taal kunnen we bijvoorbeeld onze binnenwereld beschrijven: ik voel me gelukkig, wat lig ik lekker in bed, ik hou echt van hem. En zelfkennis ontwikkelen: mij kun je niks wijsmaken, ik ben goed in schaken. Helaas hebben we ook vaak de neiging om negatieve dingen te denken over onszelf: ik ben niet goed genoeg, ik kan niet echt van iemand houden, ik ben vast cijferblind. Om daar vervolgens de strijd mee aan te gaan.
Onze eigen gevoelens en gedachten kunnen we op den duur gaan ervaren als gevaarlijk
We gedragen ons naar het beeld dat we van onszelf hebben en dat anderen van ons hebben. Je denkt bijvoorbeeld: ik ben geen lezer. Zo’n gedachte kan je ervan weerhouden een boek te pakken, zelfs in situaties dat dat heel nuttig zou zijn. Je automatisch gedragen naar gedachten en overtuigingen wordt fusie genoemd.
Onze eigen gevoelens en gedachten kunnen we op den duur gaan ervaren als gevaarlijk. Zo ontstaat angst voor de angst, somberheid over somberheid en ga zo maar door. Vervolgens proberen we deze negatieve gevoelens niet meer te voelen. Wanneer we steeds maar bezig zijn met het willen oplossen, vermijden en rot voelen als gevolg van onze gedachten, gaan we ons steeds kaler en leger voeler.
ACT stelt daar een alternatief tegenover, namelijk: meer afstand nemen tot het eigen denken (defusie) en een houding van acceptatie. Want negatieve gevoelens horen bij het leven. En het onderdrukken van innerlijke ervaringen heeft vaak een averechts effect.
4. Wat zijn de zes pijlers van ACT?
In ACT zijn zes pijlers belangrijk. Ze zijn niet los van elkaar te zien en vormen samen het fundament van de therapie.
- Zelf als context: losjes omgaan met je zelf opgelegde regels en je zelfbeeld.
- Waarden: bewust varen op je eigen kompas
- Toegewijde actie: dingen ondernemen die er voor jou toe doen en aansluiten bij je waarden
- Defusie: loskomen van je gedachten en er een gezonde relatie mee ontwikkelen
- Acceptatie: vervelende gedachten, emoties en gebeurtenissen niet vermijden maar uitnodigen
- Mindfulness: in contact zijn met het hier en nu.
5. Voor wie is ACT helpend?
ACT kijkt niet naar specifieke klachten, maar naar specifieke technieken die kunnen helpen beter met diverse klachten om te gaan. Het gaat over het functioneren van alle mensen. Dat betekent dat deze therapie in principe toepasbaar is op iedereen die zijn gedrag wil veranderen.
Wil je meer weten? Volg de training: Introductie in de ACT
Bronnen: J. A-Tjak, Acceptance and Commitment Therapy, Bijblijven, 2014 / S. Hayes, K. Strosahl, K. Wilson, Acceptance and commitment therapy: the process and practice of mindful change, 2e editie, The Guilford Press, 2012 / S. Hayes, A liberated mind: how to pivot toward what matters, Penguin Random House LLC, 2019 / G. Jansen, T. Batink, Time to ACT! Het Basisboek voor professionals, Uitgeverij Thema, 2014
