Herken de boosaardige trekjes in anderen (en uzelf) – 1

Zwelgen in eigenliefde, gemene grappen maken, manipuleren om je zin te krijgen. Het zijn de zwarte randjes van onze persoonlijkheid. Maar bij sommige mensen hebben die nare karaktertrekken de overhand. Maak kennis met de narcist, de machiavellist en de psychopaat. Plus: wat hebben deze duistere types met elkaar gemeen?

De narcist

Herkent zich in uitspraken als:
‘Ik sta graag in het middelpunt van de belangstelling.’
‘Ik denk dat ik een speciaal persoon ben.’
‘Ik ben competenter dan andere mensen.’

Training Bescherm jezelf tegen narcisme
Training

Training Bescherm jezelf tegen narcisme

  • Leer omgaan met een narcistische ex, ouder of baas
  • Ontdek de belangrijkste kenmerken van narcisme
  • Inspirerende sessies met video en achtergrondartikelen
Bekijk de training
Nu maar
45,-

Typerend: vindt zichzelf groots, belangrijk en uniek. Schept graag op over zijn talenten en prestaties, maar heeft een instabiel gevoel van eigenwaarde. Heeft voortdurend aandacht en bewondering nodig. De narcist vindt zichzelf zo uitzonderlijk dat hij meent zich dingen te mogen permitteren die anderen zich niet kunnen veroorloven. Ook vindt hij dat hij recht heeft op een speciale behandeling. Houdt opmerkelijk weinig rekening met anderen, hoewel hij graag de bewondering en goedkeuring van diezelfde anderen krijgt. Prijst mensen die zijn ego voeden, en negeert of bespot degenen die dat niet doen. Maakt op het eerste gezicht een charmante indruk; dat komt doordat narcisme samenhangt met de karaktertrekken openheid en extraversie.

Doelen: droomt volgens het psychiatrisch handboek dsm-iv over grenzeloze macht, brille, schoonheid of de ideale liefde. De narcist wil niet zozeer aardig worden gevonden als wel bewonderd worden en succesvol zijn. Hij investeert weinig in relaties.

Ontploft: als zijn ego op het spel staat. In een experiment van onderzoeker Delroy Paulhus werden proefpersonen op twee manieren geprovoceerd: doordat een essay van hun hand werd afgekraakt, of door een plotseling keihard geluid. Wat bleek? Narcisten ontstaken in woede als anderen hun werk bekritiseerden, psychopaten reageerden agressief op het harde geluid.

Lacht om: vriendelijke humor, in tegenstelling tot de andere twee duistere persoonlijkheden. Houdt niet van sarcasme en zal zichzelf of anderen niet in een slecht daglicht stellen om anderen aan het lachen te maken.

Beroepen: veeleisende hoge functies waarin ze hun talenten goed kunnen benutten en de kans op prestige groot is, ongeacht de risico’s. Psycholoog Daniel Goleman acht het waarschijnlijk dat dit type vaker voorkomt in de bovenste regionen van het moderne zakenleven, ‘waar de competitieve spanning, maar ook de salarissen en de glamour de pan uit rijzen’.

Aangeboren of aangeleerd? Een neiging tot narcisme is vooral genetisch bepaald.

Antisociaal gedrag: geeft anderen de schuld als iets niet lukt. Is licht ontvlambaar als hij niet krijgt waarop hij meent recht te hebben. Van het duistere drietal hangt narcisme volgens Delroy Paulhus het minst samen met criminaliteit.

In de liefde: op het eerste gezicht charmant en geïnteresseerd, maar hij blijkt een slechte partner: zelfzuchtig, manipulatief, ontrouw en machtsbelust, liet onderzoek door de universiteit van Georgia zien. De narcist ziet de liefde als een spel: hij is weinig gecommitteerd en heeft veel seksuele veroveringen.

Oorsprong: de Griekse mythe van Narcissus, die zo gefascineerd was door zijn spiegelbeeld dat hij er verliefd op werd. Ook de nimf Echo werd verliefd op hem, maar met zijn zelfliefde kon ze niet wedijveren.

De machiavellist

De psychopaat

Duister trio: de narcist, de machiavellist, de psychopaat

auteur

Marloes Zevenhuizen

Mensen inwijden in de wondere wereld van de psychologie – niets vind ik leuker dan dat. En waar kan dat beter dan bij Psychologie Magazine?

» profiel van Marloes Zevenhuizen

Lees ook deze artikelen

‘Ik ben helemaal klaar met mijn narcistische broer’
Advies

‘Ik ben helemaal klaar met mijn narcistische broer’

Mijn zussen en ik proberen onze broer steeds vaker te ontlopen. We weten bijna zeker dat hij narcistisch is. Hoe maken we hem duid...
Dit is waarom we in de zomer meer zin in seks hebben
Branded content

Dit is waarom we in de zomer meer zin in seks hebben

Van barbecues en stranddagen tot vakanties en festivals. De zomer heeft veel te bieden als het om plezier gaat. En ja, dat geldt o...
Gedachtenpolitie: wat er gebeurt als we bepaalde woorden niet meer mogen gebruiken
Artikel

Gedachtenpolitie: wat er gebeurt als we bepaalde woorden niet meer mogen gebruiken

Taal en gedachten zijn sterk met elkaar verbonden. Kan een machthebber ons denken beïnvloeden door woorden te verbieden, zoals Do...
Gedachtenpolitie: wat er gebeurt als we bepaalde woorden niet meer mogen gebruiken
Artikel

Gedachtenpolitie: wat er gebeurt als we bepaalde woorden niet meer mogen gebruiken

Taal en gedachten zijn sterk met elkaar verbonden. Kan een machthebber ons denken beïnvloeden door woorden te verbieden, zoals Do...
Is een narcistische persoonlijkheidsstoornis te behandelen?
Advies

Is een narcistische persoonlijkheidsstoornis te behandelen?

Eigenlijk heb ik een simpele vraag: bestaat er een behandeling voor een persoon met narcisme?
Narcist is testosteronbommetje
Kort

Narcist is testosteronbommetje

Narcisten vertonen een beduidend hoger niveau van het mannelijke geslachtshormoon testosteron dan niet-narcisten.
Ik had een relatie met een psychopaat
Advies

Ik had een relatie met een psychopaat

Drie jaar lang ben ik door een hoogbegaafde psychopaat, die mijn meerdere was, gemanipuleerd en misbruikt. Zeven jaar geleden ben ...
Hoe we narcistische kinderen kweken
Verhaal

Hoe we narcistische kinderen kweken

Overmatig prijzen leidt tot narcistische trekjes bij kinderen, blijkt uit onderzoek. Toch kan geen kind zonder waardering. Hoe doe...
David Bernstein ‘Psychopaten zijn ook gewoon mensen’
Interview

David Bernstein ‘Psychopaten zijn ook gewoon mensen’

Psychopathie is wél te behandelen, luidt de revolutionaire opvatting van psycholoog David Bernstein. Hij werkt al twintig jaar me...
‘Mijn ex gaat mij vermoorden’
Interview

‘Mijn ex gaat mij vermoorden’

Mariëtte Frericks (49) werd gestalkt, gewurgd en neergeschoten door haar ex-man. Hij komt in september vrij, maar vanaf juni mag ...
1381