Herken de boosaardige trekjes in anderen (en uzelf) – 1

Zwelgen in eigenliefde, gemene grappen maken, manipuleren om je zin te krijgen. Het zijn de zwarte randjes van onze persoonlijkheid. Maar bij sommige mensen hebben die nare karaktertrekken de overhand. Maak kennis met de narcist, de machiavellist en de psychopaat. Plus: wat hebben deze duistere types met elkaar gemeen?

De narcist

Herkent zich in uitspraken als:
‘Ik sta graag in het middelpunt van de belangstelling.’
‘Ik denk dat ik een speciaal persoon ben.’
‘Ik ben competenter dan andere mensen.’

Training Bescherm jezelf tegen narcisme
Training

Training Bescherm jezelf tegen narcisme

  • Leer omgaan met een narcistische ex, ouder of baas
  • Ontdek de belangrijkste kenmerken van narcisme
  • Inspirerende sessies met video en achtergrondartikelen
Bekijk de training
Nu maar
45,-

Typerend: vindt zichzelf groots, belangrijk en uniek. Schept graag op over zijn talenten en prestaties, maar heeft een instabiel gevoel van eigenwaarde. Heeft voortdurend aandacht en bewondering nodig. De narcist vindt zichzelf zo uitzonderlijk dat hij meent zich dingen te mogen permitteren die anderen zich niet kunnen veroorloven. Ook vindt hij dat hij recht heeft op een speciale behandeling. Houdt opmerkelijk weinig rekening met anderen, hoewel hij graag de bewondering en goedkeuring van diezelfde anderen krijgt. Prijst mensen die zijn ego voeden, en negeert of bespot degenen die dat niet doen. Maakt op het eerste gezicht een charmante indruk; dat komt doordat narcisme samenhangt met de karaktertrekken openheid en extraversie.

Doelen: droomt volgens het psychiatrisch handboek dsm-iv over grenzeloze macht, brille, schoonheid of de ideale liefde. De narcist wil niet zozeer aardig worden gevonden als wel bewonderd worden en succesvol zijn. Hij investeert weinig in relaties.

Ontploft: als zijn ego op het spel staat. In een experiment van onderzoeker Delroy Paulhus werden proefpersonen op twee manieren geprovoceerd: doordat een essay van hun hand werd afgekraakt, of door een plotseling keihard geluid. Wat bleek? Narcisten ontstaken in woede als anderen hun werk bekritiseerden, psychopaten reageerden agressief op het harde geluid.

Lacht om: vriendelijke humor, in tegenstelling tot de andere twee duistere persoonlijkheden. Houdt niet van sarcasme en zal zichzelf of anderen niet in een slecht daglicht stellen om anderen aan het lachen te maken.

Beroepen: veeleisende hoge functies waarin ze hun talenten goed kunnen benutten en de kans op prestige groot is, ongeacht de risico’s. Psycholoog Daniel Goleman acht het waarschijnlijk dat dit type vaker voorkomt in de bovenste regionen van het moderne zakenleven, ‘waar de competitieve spanning, maar ook de salarissen en de glamour de pan uit rijzen’.

Aangeboren of aangeleerd? Een neiging tot narcisme is vooral genetisch bepaald.

Antisociaal gedrag: geeft anderen de schuld als iets niet lukt. Is licht ontvlambaar als hij niet krijgt waarop hij meent recht te hebben. Van het duistere drietal hangt narcisme volgens Delroy Paulhus het minst samen met criminaliteit.

In de liefde: op het eerste gezicht charmant en geïnteresseerd, maar hij blijkt een slechte partner: zelfzuchtig, manipulatief, ontrouw en machtsbelust, liet onderzoek door de universiteit van Georgia zien. De narcist ziet de liefde als een spel: hij is weinig gecommitteerd en heeft veel seksuele veroveringen.

Oorsprong: de Griekse mythe van Narcissus, die zo gefascineerd was door zijn spiegelbeeld dat hij er verliefd op werd. Ook de nimf Echo werd verliefd op hem, maar met zijn zelfliefde kon ze niet wedijveren.

De machiavellist

De psychopaat

Duister trio: de narcist, de machiavellist, de psychopaat

auteur

Marloes Zevenhuizen

Mensen inwijden in de wondere wereld van de psychologie – niets vind ik leuker dan dat. En waar kan dat beter dan bij Psychologie Magazine?

» profiel van Marloes Zevenhuizen

Lees ook deze artikelen

‘Elke leider is een narcist’
Interview

‘Elke leider is een narcist’

De rol van leiders is de afgelopen tien jaar veel ingewikkelder geworden, vindt Manfred Kets de Vries, econoom en psychoanalyticus...
5 tips om je brein te prikkelen met water
Branded content

5 tips om je brein te prikkelen met water

In, op of bij het water zijn heeft een heilzaam effect op ons. Het nodigt uit tot actie én ontspanning. En dat is precies waarnaa...
De ‘liking gap’: waarom anderen je blijkbaar leuker vinden dan je denkt
Artikel

De ‘liking gap’: waarom anderen je blijkbaar leuker vinden dan je denkt

Je denkt misschien dat anderen jou minder aardig vinden dan jij hén. Maar dat klopt vaak niet, ontdekten psychologen. Die twijfel...
De ‘liking gap’: waarom anderen je blijkbaar leuker vinden dan je denkt
Artikel

De ‘liking gap’: waarom anderen je blijkbaar leuker vinden dan je denkt

Je denkt misschien dat anderen jou minder aardig vinden dan jij hén. Maar dat klopt vaak niet, ontdekten psychologen. Die twijfel...
Een beroemdheid word je zo
Verhaal

Een beroemdheid word je zo

Om bekend te worden hoef je niet meer goed te zijn in wat je doet. Als je jezelf maar als een overtuigend ‘personage’ presente...
Twee typen narcisten getest op hun denkvermogen
Kort

Twee typen narcisten getest op hun denkvermogen

Narcisten zien zichzelf als hoog-intelligente, kritische denkers. Maar uit nieuw onderzoek van de universiteit van Waterloo blijkt...
5 gouden regels voor omgaan met narcisme (en wat vooral niet te doen)
Artikel

5 gouden regels voor omgaan met narcisme (en wat vooral niet te doen)

Charmant, welbespraakt en extravert: mensen met narcistische trekjes kunnen heel aantrekkelijk zijn. Tot je ontdekt dat ze wel erg...
Pas op voor perverse narcisten
Recensie

Pas op voor perverse narcisten

Pesten en treiteren in relaties komt vaak voor. Het lastige is dat het meestal verborgen blijft, want de treiteraars spelen naar b...
Psychopathie is breinafwijking
Kort

Psychopathie is breinafwijking

De bikkelharde inslag van psychopaten is ook aantoonbaar in hun brein. Dat stelt Michael Koenigs van de universiteit van Wisconsin...
‘Mijn ex gaat mij vermoorden’
Interview

‘Mijn ex gaat mij vermoorden’

Mariëtte Frericks (49) werd gestalkt, gewurgd en neergeschoten door haar ex-man. Hij komt in september vrij, maar vanaf juni mag ...
1381