De vraag

Valt empathie te leren?

Sommige mensen hebben heel weinig inlevingsvermogen. Wellicht om zichzelf te beschermen, of uit puur onvermogen. Meestal kan ik het wel relativeren, maar nu betreft het mijn schoonouders: de opa en oma van mijn kinderen. Ik kan wel stellen dat hun inlevingsvermogen heel beperkt is.

Ik geloof niet dat het een kwestie is van niet willen. Eerder puur onvermogen, dat overschaduwd wordt door een grote dosis egoïsme. Gelukkig is mijn vriend, hun oudste zoon, totaal niet zo. Ik zie wel fracties van hun onvermogen terug in hun andere kinderen.

Ik vind het moeilijk om het gedrag van mijn schoonouders te verklaren aan mijn kinderen van twee en acht jaar. Veel volwassen familieleden en vrienden begrijpen het al niet, laat staan kinderen… Nature of nurture – hoe ligt die verhouding? In hoeverre kan ik mijn kinderen beschermen en behoeden voor dit gedrag? Hoe is dit gedrag überhaupt te verklaren? En bestaat er zoiets als een cursus empathie?

Het advies

Mensen kunnen inderdaad heel erg verschillen in empathisch vermogen. Om een extreem voorbeeld te noemen: psychopaten hebben vaak totaal geen besef van de pijn die ze hun slachtoffers aandoen. Waardoor ontstaan die verschillen?

Verschillen in empathie: de oorzaken

Voor een deel zullen verschillen in empathie zeker erfelijk bepaald zijn. Maar ingrijpende traumatische gebeurtenissen en je hechtingsstijl (hoe je moeder in het algemeen reageerde als je als kind huilde) kunnen daarbij zeker een rol spelen. Dat geldt ook voor leerprocessen: realiseer je dat artsen en hulpverleners in staat moeten zijn om hun empatisch vermogen uit te schakelen, anders zouden ze misschien zelfs geen goede zorg kunnen leveren!

Cursus empathie bij kleuters

De andere kant van het verhaal is dat empathisch vermogen ook kan worden aangeleerd. In Duitsland loopt er een zeer interessant project bij kleuters: op school kijken ze toe hoe een moeder haar baby voedt en verzorgt. Constant vragen begeleiders daarbij vragen zoals ‘Wat voelt de baby nu?’, ‘Is de moeder nu boos?’, en ‘Waaraan kun je zien dat de baby nu voldaan is?’.

Die training heeft een verbluffend positief effect op het welbevinden van de kinderen. Ze gaan zich er beter door voelen en vertonen minder probleemgedrag. Kortom, het lijkt erop dat je empathie kunt aanleren en dat je er zelf ook nog beter van wordt.

Meer weten over dit thema? Bekijk Emoties
Deel dit artikel:
25 mei 2010 | Laatst gewijzigd op 20 september 2020

Lees ook deze artikelen

Bestaat de empaat? Over verschillen in empatisch vermogen
Artikel

Bestaat de empaat? Over verschillen in empatisch vermogen

Empaten zijn trending op social media. En hoewel we (bijna) allemaal met anderen kunnen meevoelen, heeft de een dat inderdaad ster...
Je eigen pad kiezen: zo overwin je (samen) de obstakels
Branded content

Je eigen pad kiezen: zo overwin je (samen) de obstakels

Een nieuwe weg inslaan gaat vaak niet zonder slag of stoot. Ook al heb je helemaal helder wat je wilt, je komt obstakels tegen. Va...
‘Misbruik gebeurt stiekem, dus denkt een kind: ik doe iets wat niet mag’
Artikel

‘Misbruik gebeurt stiekem, dus denkt een kind: ik doe iets wat niet mag’

Kinderen die slachtoffer worden van seksueel misbruik zwijgen daar vaak over, zegt klinisch psycholoog Iva Bicanic. Dit is waarom....
‘Misbruik gebeurt stiekem, dus denkt een kind: ik doe iets wat niet mag’
Artikel

‘Misbruik gebeurt stiekem, dus denkt een kind: ik doe iets wat niet mag’

Kinderen die slachtoffer worden van seksueel misbruik zwijgen daar vaak over, zegt klinisch psycholoog Iva Bicanic. Dit is waarom....
‘Mijn vriend negeert zijn moeder’
Advies

‘Mijn vriend negeert zijn moeder’

De ouders van mijn vriend zijn met een vechtscheiding uit elkaar gegaan. Hoe kan ik hem ervan overtuigen dat hij zijn moeder nog e...
Zo krijg je een empathisch kind
Kort

Zo krijg je een empathisch kind

Ontwikkeling Het is een enorme ontwikkelingsmijlpaal voor een kind: wanneer het beseft dat alle mensen een eigen gedachte- en gevo...
Het EQ van Guusje ter Horst: ‘Ik heb positieve faalangst’
Artikel

Het EQ van Guusje ter Horst: ‘Ik heb positieve faalangst’

Ze is nog maar net burgemeester van Nijmegen en kreeg er een warm onthaal. De voormalige Amsterdamse PvdA-wethouder Guusje ter Hor...
Hoeveel inlevingsvermogen heb je?
Test

Hoeveel inlevingsvermogen heb je?

Inlevingsvermogen kun je hebben op twee niveaus: goed kunnen lezen en begrijpen van gevoelens van anderen (onderzoekers noemen dat...
Onderzoekers weten het zeker: baby’s hebben ook empathie
Kort

Onderzoekers weten het zeker: baby’s hebben ook empathie

Baby’s zijn sociaal slimmer dan altijd werd gedacht, blijkt uit een Israëlische studie.
Zorgelijk over familie en vrienden
Advies

Zorgelijk over familie en vrienden

Er is momenteel veel gaande in mijn vriendenkring en ook de verslechterende gezondheid van mijn vader houdt me erg bezig. Ik lig d...
5463