Het kan lastig zijn om jezelf te vergeven als je een fout hebt gemaakt. Wat helpt?
Fouten maken is menselijk. In onze relaties, op ons werk, tijdens de opvoeding van onze kinderen: iedereen faalt weleens, doet een ander pijn, doet iets verkeerd. Maar waar de een in staat is om zichzelf te vergeven, blijft de ander last houden van schuldgevoel, schaamte en spijt. Wat maakt dat sommigen niet los kunnen komen van deze gevoelens, en anderen wel verder kunnen gaan?
Sociaal-psycholoog en wetenschapper Lydia Woodyatt deed met haar team onderzoek naar zelfvergeving. De Amerikaanse onderzoekers vroegen tachtig volwassenen uit de Verenigde Staten te vertellen over iets dat ze verkeerd hadden gedaan. Daarbij kwamen drie soorten ‘wrongdoings’ aan bod. Van persoonlijk falen (zoals een opleiding niet voltooien, of in een ongezonde relatie blijven), het teleurstellen van anderen (zoals iemands vertrouwen beschamen of afspraken niet nakomen) tot het berokkenen van emotionele of fysieke schade.
De verhalen van degenen zichzelf niet hadden kunnen vergeven, werden vergeleken met die van degenen die daar geen moeite mee hadden. Op basis daarvan trokken de onderzoekers vier conclusies over zelfvergeving:
- Om jezelf te vergeven, helpt het om gefocust te zijn op de toekomst. Deelnemers die vastzaten in zelfveroordeling bleven zich het voorval voor de geest halen, en hadden vaak het gevoel ‘alsof het gisteren is gebeurd’. Degenen die zichzelf konden vergeven, keken vooruit: ‘Ik moet het loslaten om verder te kunnen gaan met mijn leven.’
- Accepteer dat je verantwoordelijkheid draagt voor de fout, en erken tegelijkertijd de verzachtende omstandigheden. Deelnemers die zich nog steeds schaamden, bleven heen en weer gaan tussen heel streng zijn voor zichzelf, en de schuld geven aan anderen.
- Fouten die iemands zelfbeeld aantasten, zijn moeilijker om los te laten. ‘Ik dacht dat ik iemand was die nooit zou kunnen vreemdgaan’, zei een deelnemer die zichzelf niet voor haar kus met een vreemde had kunnen vergeven. Het helpt om zowel te erkennen dat je feilbaar bent als dat je je best doet om een goed mens te zijn.
- Zelfvergeving is moeilijker als je pijnlijke gevoelens uit de weg gaat. Zo zei een deelnemer: ‘Ik heb geprobeerd meer te werken, meer te gamen; ik heb van alles gedaan om me af te leiden van mijn gedachten, omdat die zoveel pijn deden.’ Een succesvollere strategie is negatieve gevoelens en gedachten er gewoonweg te laten zijn.
Kortom, het heeft weinig zin om af te wachten tot je jezelf hebt vergeven. Beter is het om te verwerken wat je verkeerd hebt gedaan, daar verantwoordelijkheid voor te nemen, en het vervolgens bewust los te laten, in de wetenschap dat je op weg bent naar de onvermijdelijke volgende fout.
Ook interessant: De helende werking van vergeving, zowel geestelijk als lichamelijk
