Wel of niet liegen over Sinterklaas? Volgens deze pedagoog kan de leugen juist leerzaam zijn voor een kind

Liegen mag niet. Behalve tijdens Sinterklaas. Volgens pedagoog Bas Levering kan het geheim over de goedheiligman kinderen juist helpen in hun ontwikkeling.

‘In het dagelijks leven liegen we voortdurend tegen kinderen. We noemen het alleen niet liegen’, zegt Levering. ‘In plaats daarvan verzwijgen we dingen en vertellen we dingen nog niet die te zwaar zijn voor een kind.’

De leugen over Sinterklaas is volgens Levering van een andere orde: ‘We creëren een hele wereld om kinderen bewust in de maling te nemen.’ Ouders, scholen, het Sinterklaasjournaal: allemaal houden ze de leugen in stand.

Het geheim draagt bij aan de ontwikkeling van een kind

Volgens Levering draagt het Sinterklaasgeheim bij aan de ontwikkeling van een kind. Door te geloven in het verhaal – en er later achter te komen dat Sinterklaas niet bestaat – leer je als kind wat een geheim betekent en hoe je daarmee om moet gaan.

Geheimhouden moet je leren, zegt Levering. ‘Dat kun je niet van de ene op de andere dag.’ Hij zegt dat kinderen pas op een bepaalde leeftijd begrijpen dat gedachten privé kunnen zijn. ‘Tot hun vierde á vijfde levensjaar denken kinderen dat ouders dwars door ze heen kunnen kijken. Later ontdekken ze dat je ook iets voor jezelf kunt houden.’ Dan beseffen ze dat ze geheimen kunnen bewaren en kunnen delen met anderen.

En juist dát is de kern van het Sinterklaasverhaal, zegt hij: ‘De jonge kinderen geloven, de oudere kinderen geloven niet meer. Op een gegeven moment heb je het door, en sta je ineens aan de andere kant. Dat is opgroeien.’

Lees ook: Liegen over Sinterklaas, kan dat wel?

Wanneer je het beter wél kunt vertellen tegen je kind

Bang zijn dat je het vertrouwen van je kind schaadt als je als ouder meegaat in het geheim van Sinterklaas, hoeft volgens Levering niet. Hij deed in de jaren zeventig onderzoek naar liegen. Hij sprak kinderen van een jaar of acht. Ze vertelden hem dat ouders liegen voor ‘de bestwil van de kinderen’. ‘Dat hebben ze van hun ouders, maar ze snappen het ook echt’, zegt hij.

Onderzoek bevestigt dat liegen over iets zoals Sinterklaas niet schadelijk is voor een kind. De meeste kinderen kunnen het goed verwerken wanneer ze ontdekken dat Sinterklaas niet bestaat. Ongeveer een derde tot de helft is even verdrietig of boos op het moment van de onthulling, maar dat gaat snel voorbij.

Toch is meegaan in het Sinterklaasverhaal niet voor ieder kind een goed idee. ‘Je moet altijd naar het individuele kind kijken. Als je merkt dat je kind er te onrustig van wordt, moet je het gewoon vertellen’, zegt Levering. Het kind zal er volgens hem nog steeds plezier aan beleven.

Kinderen die wel geloven en kinderen die niet geloven

Er bestaan dus twee verhalen onder kinderen: één waarbij Sinterklaas wel bestaat en één waarbij hij niet bestaat. Levering ziet dat het Sinterklaasjournaal daarmee speelt. Hij haalt recente afleveringen van dit seizoen aan, waarin uitgebreid wordt getoond hoe je als ouder een pakjesavond kan organiseren. De scènes hebben veel kritiek gekregen. Levering vindt het echter fantastisch bedacht. ‘Er wordt gewoon verteld hoe het eigenlijk echt gaat. Maar dat zorgt er niet voor dat kinderen ineens niet meer geloven in Sinterklaas. Geloof is namelijk heel hardnekkig.’

Levering benadrukt dat het in bepaalde situaties wel moeilijk is om die twee verhalen in elkaar te laten bestaan. Bijvoorbeeld in de klas. ‘We moeten eigenlijk kunnen afspreken om één verhaal te vertellen, maar dat is heel lastig.’ Hij snapt dan ook dat scholen meegaan met het verhaal waarin Sinterklaas wel bestaat. En dat ze tegen kinderen zeggen dat ze het niet mogen doorvertellen zodra ze het geheim weten.

In de huiselijke kring maakt het volgens hem niet uit of je het nu wel of niet vertelt aan je kind. ‘De magie van het verhaal wordt er niet door aangetast.’

Ook interessant: Mensenrechtenactivist Jerry Afriyie: ‘Mijn strijd heeft zin gehad’