Eerder stoppen met Ritalin?

Zijn we doorgeslagen in het medicijngebruik?

‘Daar is controverse over. Aan het begin van deze eeuw zijn (huis)artsen en psychiaters enorm veel meer stimulerende medicatie gaan voorschrijven om concentratieproblemen en hyperactief gedrag te verminderen.

Deels omdat ze daartoe de druk van ouders en scholen voelen, blijkt uit mijn onderzoek. Volgens de Stichting Farmaceutische Kengetallen verviervoudigde begin deze eeuw het gebruik van methylfenidaat, het meest gebruikte ADHD-medicijn.

En ook de laatste jaren steeg het weer: van 261.000 gebruikers in 2020 naar 282.000 in 2022 – een stijging van maar liefst 8 procent. Zo’n 70 procent van die gebruikers is onder de 18 jaar.’

Wat gebeurt er als die kinderen stoppen?

‘Niets ernstigs, bleek uit mijn onderzoek. We verdeelden 94 kinderen in twee gelijke groepen. De ene groep bleef Ritalin gebruiken, de andere groep bouwde het gebruik binnen drie weken af en kreeg daarna vier weken een placebo.

De behandelaars onderzochten de kinderen aan het begin van het onderzoek en na zeven weken op kenmerken van ADHD en bepaalden hun algehele functioneren. We zagen dat de ADHD-symptomen bij de placebogroep toenamen. Dus dat betekent dat de medicatie na twee jaar nog altijd z’n werk doet.

Maar bij 60 procent van hen leidde die toename in symptomen niet tot een slechter functioneren – al moeten we nog onderzoeken hoe het zes maanden na het stoppen gaat. Vooralsnog lijkt het erop dat een meerderheid van de kinderen zonder problemen na twee jaar Ritalin-gebruik kan stoppen.’

Zou elke ouder zo’n stop-onderzoek moeten doen bij zijn of haar kind?

‘Als kinderen jaar in, jaar uit medicatie blijven gebruiken, stellen we ze misschien onnodig lang bloot aan de mogelijke negatieve bijwerkingen van deze medicijnen, zoals verminderde eetlust, hoofdpijn en misselijkheid, inslaapproblemen en op de lange termijn verminderde lichaamslengte.

Ons onderzoek maakt duidelijk dat het stoppen met Ritalin goed onder de loep genomen moet worden. In de behandelrichtlijn voor ADHD bij kinderen staat dat jaarlijks een proefstop moet worden overwogen. Maar hoe dat eruitziet, staat er niet in.

Het zou goed zijn als behandelaars al aan het begin van een behandeling met Ritalin nadenken over een stopmoment en dat bespreken met de ouders en het kind. Ook het voorschrijven kan preciezer worden bekeken.

In de richtlijn staat dat de ouders van een kind met “matig ernstige ADHD” een training krijgen om beter met het gedrag van hun kind te leren omgaan. Pas bij “ernstige ADHD” is het advies aan de arts of psychiater om medicatie voor te schrijven.

Maar in de praktijk vond ik bij slechts vijf van de vijfhonderd kinderen van wie we het medisch dossier hebben bekeken een ernstbepaling, terwijl ze wel allemaal medicatie gebruikten.’