01

Rouwverwerking

Helaas is de dood onontkoombaar; niemand heeft het eeuwige leven. We verliezen onze ouders, sommige vrienden zullen ons ontvallen, er kan iets met een geliefde gebeuren of met een kind.

Soms is de dood welkom bijvoorbeeld na een lange lijdensweg. Dan kan verdriet hand in hand gaan met een gevoel van opluchting. Als iemand heel oud is geworden, is de dood vaak gemakkelijker te accepteren.

Maar dat betekent niet dat het verdriet er niet mag zijn. Niemand kan je vertellen hoe lang en intens je mag rouwen. En niet om wie. Ook het onvermijdelijke verlies van een huisdier kan veel pijn doen.

02

Omgaan met rouw en verlies

Na het overlijden van een dierbaren voelen we ons ontredderd, wanhopig, af en toe boos en intens verdrietig. Een rouwproces is een emotionele rollercoaster waar je niet uit kunt stappen, hoe graag je dat misschien ook zou willen. Niets zal ooit nog hetzelfde zijn.

We willen de pijn niet voelen en verzetten ons ertegen met alles wat we hebben. Maar daarmee gaat het niet weg, integendeel. ‘Rouw heb je te nemen,’ zegt rouwdeskundige Riet Fiddelaers-Jaspers. ‘Want als je het diepste verdriet in je leven niet kunt nemen, dan kun je ook het geluk niet meer nemen.’

Rouw na zelfdoding

Wie iemand verliest door zelfdoding, kan naast met verdriet ook kampen met gevoelens van boosheid of zichzelf kwellen met gedachtes als: ‘waarom heb ik het niet gezien?’ of ‘had ik maar…’ Dit maakt het rouwproces complexer en het kan verstandig zijn om daar hulp bij te zoeken.

Rouwexpert Manu Keirse: ‘Rouw gaat over liefde’

Rouwexpert Manu Keirse: ‘Rouw gaat over liefde’

Was hij minister van Onderwijs, dan zou hij de dood op het lesprogramma zetten – al vanaf de kleut...

Lees verder
03

Fases van rouw

Psychiater Elisabeth Kübler-Ross ontdekte dat rouw een aantal vaste fases kent:

  • ontkenning
  • woede
  • vechten
  • depressie
  • aanvaarding

De oorspronkelijke verwachting was dat het rouwproces ook in deze volgorde verliep, maar inmiddels weten we dat de rouwstadia door elkaar heen kunnen lopen.

Je kunt van woede, naar depressie schieten en vervolgens in de vechtstand terechtkomen. Sommige fases doorloop je meerdere keren en in sommige blijf je langere tijd hangen.

Hoe lang duurt rouw?

Het is een vraag die mensen die erin zitten heel graag beantwoord willen zien: hoe lang duurt het voordat ik weer gelukkig ben? Helaas is deze vraag niet eenvoudig te beantwoorden.

Veel (ervarings)deskundigen zeggen dat het gevoel van verlies nooit helemaal weggaat. Je draag het bij je, het wordt onderdeel van jezelf. Maar de rouw wordt gelukkig wel veel minder rauw. Dat kan een jaar duren, maar ook langer.

Kinderen rouwen anders

Voor kinderen is de dood moeilijk te begrijpen. Soms lijken ze helemaal niet verdrietig, en lopen ze te huppelen en zingen. Het volgende moment moeten ze ineens hard huilen.

Kinderen rouwen meer in stukjes. Soms dringt pas jaren later door dat het verlies van bijvoorbeeld een ouder voor altijd is. Dan kan een kind opnieuw of alsnog intense rouwgevoelens ervaren. Veel kinderen ‘herrouwen’ zo meerdere malen. Het helpt ze om te weten dat er altijd een warme plek voor ze is.

04

Hulp bij rouwverwerking

Als je in de rouw bent, is steun van de mensen om je heen heel belangrijk. De eerste tijd is die er meestal wel: vrienden komen langs, de buurvrouw zet een pan soep voor je deur, je krijgt kaarten en berichtjes van mensen die aan je denken.

Maar op gegeven moment wordt het stiller. Anderen gaan door met hun leven. Begrijpelijk, maar zelf ben je daar nog lang niet aan toe.

Rouwdeskundigen

Het kan goed zijn om professionele hulp te zoeken als je vastloopt in je rouw. Als je niet weet wat je met je wanhoop aan moet. Als het je ook na lange tijd niet lukt om de draad weer op te pakken.

Maar ook als het voor je gevoel best goed gaat, kan het fijn zijn om eens met een deskundige of met lotgenoten te praten.

Niet altijd begrip

Ook als je niet de steun ontvangt die je nodig hebt, kan hulp nuttig zijn. Mensen lopen nogal eens met boog om de rouwende heen omdat ze niet weten wat ze moeten zeggen.

Of ze zeggen dingen als: ‘Het was maar een hond’ na de dood van je geliefde makker. Dat kan rouw eenzaam maken.

Welk emotietype ben je?
TEST
Doe de test »

Welk emotietype ben je?

05

Tips bij rouwverwerking

  • Er bestaan geen draaiboek voor rouw dat je kunt doorlopen. Iedereen heeft zijn eigen rouwproces. Het is beste advies is om er doorheen te gaan, het te doorvoelen. ‘Doe je dat niet, dan komt er ook geen moment waarop je kunt zeggen: ik ben eruit,’ zegt rouwtherapeut Riet Fiddelaers-Jaspers.
  • Rouw wel gedoseerd. Soms heb je afleiding nodig, behoefte om je zinnen te verzetten. Zolang je niet langdurig voor pijn op de vlucht slaat, is daar niets mis mee.
  • Natuurlijk mag je vooral de mooie herinneringen koesteren, maar ook inzoomen op het verdriet dat de ander nooit meer terugkomt – hoe moeilijk dat ook is – kan helpen de rouwverwerking op gang te brengen, zeggen deskundigen.
  • Ook kan een persoonlijk herdenkingsritueel helend werken.
  • Steun vragen is moeilijk, maar vaak wel noodzakelijk. Neem zelf het initiatief en vraag concreet om hulp aan mensen in je omgeving.

Meer over rouwverwerking

Een ogenblik geduld...
Geheugen gewist: de zoon van Bernadette raakte al zijn herinneringen kwijt
Artikel

Geheugen gewist: de zoon van Bernadette raakte al zijn herinneringen kwijt

Door een hersenontsteking raakt Jur al zijn herinneringen kwijt. Zelfs zijn moeder Bernadette herkent hij niet. Hij overleeft, ma...
Geheugen gewist: de zoon van Bernadette raakte al zijn herinneringen kwijt
Artikel

Geheugen gewist: de zoon van Bernadette raakte al zijn herinneringen kwijt

Door een hersenontsteking raakt Jur al zijn herinneringen kwijt. Zelfs zijn moeder Bernadette herkent hij niet. Hij overleeft, ma...
Schaduwweduwen: verborgen rouw doet langer pijn
Artikel

Schaduwweduwen: verborgen rouw doet langer pijn

Hun liefde moest een geheim zijn – hun minnaar was immers getrouwd. Toen hij overleed, moesten ze ook hun verdriet verbergen voo...
Schaduwweduwen: verborgen rouw doet langer pijn
Artikel

Schaduwweduwen: verborgen rouw doet langer pijn

Hun liefde moest een geheim zijn – hun minnaar was immers getrouwd. Toen hij overleed, moesten ze ook hun verdriet verbergen voo...
Zo belangrijk is het om een overledene te herdenken
Artikel

Zo belangrijk is het om een overledene te herdenken

Hoe geef je vorm aan pijn en rouw als je iemand bent verloren? Een herdenkingsritueel kan helend zijn. ‘Een overleden dierbare h...
Zo belangrijk is het om een overledene te herdenken
Artikel

Zo belangrijk is het om een overledene te herdenken

Hoe geef je vorm aan pijn en rouw als je iemand bent verloren? Een herdenkingsritueel kan helend zijn. ‘Een overleden dierbare h...
‘Ik had gevoeld hoe het is om vader te zijn. En opeens stond ik met lege handen’
Artikel

‘Ik had gevoeld hoe het is om vader te zijn. En opeens stond ik met lege handen’

Eric Boers (50) verloor zijn twee kinderen aan dezelfde ziekte. Er volgde een lange zoektocht naar de zin van zijn bestaan. ‘Ik ...
Brieven over loslaten: interactie
Column

Brieven over loslaten: interactie

Schrijvers Annemarie Haverkamp en Brenda van Osch kregen allebei een gehandicapt kind. Annemaries zoon Job overleed toen hij 17 wa...
Rouwexpert Manu Keirse: ‘Rouw gaat over liefde’
Verhaal

Rouwexpert Manu Keirse: ‘Rouw gaat over liefde’

Was hij minister van Onderwijs, dan zou hij de dood op het lesprogramma zetten – al vanaf de kleuterschool. Psycholoog en rouwex...
Omgaan met verlies: hoe kun je rouwen?
Artikel

Omgaan met verlies: hoe kun je rouwen?

Het verlies van een dierbare kun je niet wegduwen, ontkennen of ontlopen. Rouw moet je némen. Maar dat lukt ons niet zo best. Hoe...
Rouwtherapie helpt bij echtscheiding
Kort

Rouwtherapie helpt bij echtscheiding

Door rouwtherapie te doorlopen bij echtscheiding leren partners hun relatie emotioneel goed af te sluiten, waardoor ze beter funct...
De eerste die mij zag
Artikel

De eerste die mij zag

Terwijl psycholoog en schrijver Inge Schilperoord in haar nieuwe boek rouwt om haar oma Tuf, rouwt ze ook om haar jongere zelf. â€...
9 van 124 artikelen getoond
65721