Je persoonlijkheid staat minder vast dan je denkt volgens deze onderzoekers
Je kent het vast: het bekende Big Five-model. Het gaat ervan uit dat we onze persoonlijkheid in kaart kunnen brengen aan de hand van de eigenschappen neuroticisme, extraversie, vriendelijkheid, zorgvuldigheid en openheid. Hoewel dit model in eerste instantie bedoeld was voor eenmalige metingen, begonnen verschillende onderzoekers het steeds vaker herhaaldelijk toe te passen, met tussenpozen van maanden tot jaren. Uit deze metingen bleek volgens Susan Krauss Whitbourne, emeritus hoogleraar psychologie aan de University of Massachusetts Amherst, dat onze persoonlijkheid minder statisch is dan eerder werd gedacht. Zo schrijft ze in Psychology Today.
Doe de test: Wat is je Big Five-persoonlijkheidstype?
De persoonlijkheidsstatusschaal
Sterker nog: Zwitserse onderzoekers geloven dat je persoonlijkheid van dag tot dag varieert. Ze baseerden zich op recente studies die laten zien dat onze persoonlijkheid niet altijd hetzelfde is, maar kan variëren. Om die schommelingen te meten, ontwikkelden ze de persoonlijkheidsstatusschaal, die gebaseerd is op het Big Five-model. Deze schaal meet ook de tijdelijke toestand van je persoonlijkheid, en niet alleen je vaststaande eigenschappen.
In twee grote onderzoeken vulden deelnemers meerdere keren per dag een test in op basis van deze schaal, samen met vragen over hun stemming en situatie. Zo kon de test betrouwbaar de dagelijkse variatie in persoonlijkheid vastleggen. De resultaten lieten zien dat persoonlijkheidskenmerken kunnen veranderen afhankelijk van hoe je je voelt en wat je doet.
De test bevat vijftien tegenstellingen aan de hand van de Big Five-eigenschappen, waarbij je op een schaal aangeeft welke van de twee termen het meest op jou van toepassing is op dat moment.
Neuroticisme
- Gemakkelijk in de omgang ↔ zenuwachtig
- Zorgeloos ↔ depressief
- Geïrriteerd ↔ gebalanceerd
Extraversie
- Verlegen ↔ sociaal
- Assertief ↔ gereserveerd
- Actief ↔ passief
Vriendelijkheid
- Koudhartig ↔ warmhartig
- Onvriendelijk ↔ vriendelijk
- Goedhartig ↔ achterdochtig
Zorgvuldigheid
- Ongeorganiseerd ↔ georganiseerd
- Inefficiënt ↔ efficiënt
- Onbetrouwbaar ↔ betrouwbaar
Openheid
- Artistiek ↔ niet artistiek
- Ongeïnteresseerd ↔ nieuwsgierig
- Vol ideeën ↔ gebrek aan ideeën
Lees ook: Persoonlijkheid blootgelegd met DNA-test: deze journalist probeert het uit
Wat kan je hiervan leren?
Deze resultaten laten volgens Krauss Whitbourne zien dat onze persoonlijkheid niet in beton gegoten is. Het is volgens haar makkelijk om in de valkuil van de self-fulfilling prophecy te stappen. Dat je denkt: zo ben ik nu eenmaal. Constructiever is het om jezelf te zien als een weerspiegeling van je dagelijkse situaties.
Je persoonlijkheid veranderen
Het idee dat persoonlijkheid dynamisch is, wordt bevestigd door onderzoek van Tilburg University. Daar leerden proefpersonen via een speciale app emotioneel stabieler, consciëntieuzer of extraverter te worden. Hierover schreven we al eerder in Psychologie Magazine.
In het onderzoek gebruikten proefpersonen een speciale app om emotioneel stabieler, consciëntieuzer of extraverter te worden, de drie karaktertrekken die het vaakst op het verlanglijstje stonden om te veranderen.
De app gaf aanwijzingen voor gedragsveranderingen en praktische psychologische trucs die de deelnemers in hun dagelijks leven konden toepassen. Bijvoorbeeld via als-dan-plannen: Als ik ’s ochtends geen vergadering heb, dan ga ik sporten. Zo konden deelnemers hun productiviteit en zorgvuldigheid verhogen.
Het werkte: na drie maanden scoorden de proefpersonen hoger op de gewenste eigenschap, in tegenstelling tot een groep proefpersonen die die karaktertrek ook wilden veranderen maar daar niet aan hadden gewerkt.
Ook interessant: Jouw persoonlijkheid bepaalt hoe tevreden je bent over je relatie, niet die van de ander
Bron: F. Gander, e.a., Assessing personality states – The development and validation of a Five-Factor Model personality states inventory. European Journal of Psychological Assessment, 2025
