Zeg je vaak sorry? Niet erg, zeggen deskundigen (mits je het goed aanpakt)

‘Sorry’ zeggen zit in onze aard – al als peuter voelen we de drang om iets goed te maken als we iemand pijn doen of iets verkeerds doen. Toch krijgen we later vaak het advies om mínder ‘sorry’ te zeggen, terwijl onderzoek aantoont dat regelmatig excuses maken relaties juist kan versterken. Maar: alleen als het oprecht en volledig is.

Dat we al ‘sorry’ zeggen in onze kindertijd blijkt uit onderzoek onder twee- en driejarigen. De peuters werd gevraagd om te spelen met een treintje dat water vervoert. Soms waren zij degene die het treintje in beweging zetten, soms deed een volwassene dat voor ze. Wanneer het treintje vervolgens ‘per ongeluk’ ontspoorde en er water werd gemorst, raakten peuters alleen van slag als zíj degene waren die het hadden gestart. Vooral wanneer ze daarna geen kans kregen om ‘het slachtoffer’ te helpen, voelden ze zich ongemakkelijk.

Dit toont volgens de onderzoekers aan dat zelfs heel jonge kinderen al een soort schuldgevoel ervaren en willen herstellen wat misging – een vroege vorm van ‘sorry zeggen’ om de relatie met de ander goed te houden.

Lees ook: Waarom zeggen we zo vaak sorry?

Kan je te vaak sorry zeggen?

Onze excuses aanbieden vinden we dus fijn, maar toch krijgen we (vaak vrouwen) weleens het advies om minder ‘sorry’ te zeggen omdat ze daarmee zwakker zouden overkomen.

Dat is onterecht. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat vaak ‘sorry’ zeggen een positief effect heeft op je relaties: mensen die relatief vaak hun excuses aanbieden worden als warm en eerlijk gezien.

Beter geen excuus dan een slap excuus

Vaak ‘sorry’ zeggen betekent niet dat álle excuses automatisch goed zijn: beter geen excuus dan een slecht excuus. Hoewel sommige deskundigen vinden dat een halfhartig ‘sorry’ beter is dan niets, toont onderzoek iets anders aan.

Amerikaanse proefpersonen kregen een verhaal te lezen over een fietser die een voetganger had aangereden. Ze moesten doen alsof ze het slachtoffer waren en beslissen of ze een schikkingsvoorstel van de fietser zouden accepteren.

Wanneer de dader volledig zijn schuld erkende en spijt betuigde, accepteerde bijna driekwart van de proefpersonen het aanbod. Bij een half excuus – ‘sorry’ zeggen zonder schuld toe te geven – deed slechts 35 procent dat. Opvallend genoeg ging 52 procent van de proefpersonen akkoord zonder excuus – dus soms is niks zeggen beter dan een slap excuus geven.

Hoe bied je dan je excuses aan?

• Een goed excuus begint met het benoemen wat je hebt gedaan en erkennen wat het effect daarvan is op de ander. Vermijd vage formuleringen en neem zelf verantwoordelijkheid.
• Geef vervolgens een verklaring die duidelijk maakt dat je gedrag niet overeenkomt met wie je wilt zijn – geen smoes, maar maak duidelijk dat het een uitzondering was.
• Toon oprecht berouw en bied zo nodig iets ter compensatie aan. Laat zien dat je je schuldig voelt. Soms zijn woorden niet genoeg en helpt een concreet gebaar, zoals het vervangen van een ding dat je hebt kapotgemaakt, of een vriend terugbetalen voor een voorstelling waarbij je niet kwam opdagen. Zo laat je zien dat je de relatie echt wilt herstellen.

Lees ook: https://www.psychologie.nl/artikel/waarom-je-oprechte-excuses-aanbieden-zo-lastig-is/

Bronnen: R. Hepach, e.a., Children’s intrinsic motivation to provide help themselves after accidentally harming others, Child Development, 2017 / K. Schumann, e.a., The social consequences of frequent versus infrequent apologizing, Personality and Social Psychology Bulletin, december 2021 / J. K. Robbennolt, Apologies and Legal Settlement: An Empirical Examination, 2003