Column Jean-Pierre van de Ven: ‘Ik weet nooit hoe je eraan toe bent als ik thuiskom,’ zegt Claire. ‘Eigenlijk loop ik altijd op eieren’

‘Wat is je succespercentage?’ vraagt Claire aan de telefoon. Ik hoor een nerveus lachje in haar stem. ‘Onbekend? Of zeg je: honderd procent?’Je zou eens moeten weten hoe vaak ik deze vraag krijg. Van cliënten zoals Claire, maar ook van journalisten, van vrienden zelfs. En ik ben altijd eerlijk. In de vakliteratuur over relatietherapie wordt meestal een succespercentage van zeventig genoemd, zeg ik dan. Maar: wat is succes? Soms is het beter om een relatietherapie níét tot een ‘goed’ einde te brengen.

Flashback. In het eerste gesprek met Claire en haar vriend Max gaat het over polka’s: hun neiging om gesprekken in oeverloze, emotionele discussies te laten verzanden.‘Jullie praten niet met elkaar,’ zeg ik, ‘jullie roeptoeteren vanuit jullie loopgraven wat de ander allemaal verkeerd doet.’ Dat vinden ze herkenbaar. Ze beloven beterschap. Maar ik zie dat Claire twijfelt.

In het tweede gesprek zegt Claire dat ze niet langer is opgewassen tegen Max’ woedeaanvallen. ‘Je krijgt dan een ander gezicht, met donkere ogen, heel eng,’ zegt ze tegen hem. Max kijkt verbaasd. Net iets te verbaasd. Ik moedig Claire aan om meer te vertellen. ‘In het begin was je zó romantisch. Al die cadeautjes, de lieve e-mailtjes. Als ik die nu lees…’ De adem stokt in haar keel.‘Ik ben ook een romanticus,’ zegt Max een tikje te triomfantelijk.

‘Maar nu,’ vervolgt Claire als ze haar adem heeft hervonden, ‘weet ik nooit hoe je eraan toe bent als ik thuiskom. Boos? Opgefokt? Lief? Eigenlijk loop ik altijd op eieren. En als ik dan een keer commentaar heb, draai je alles om. Ik raak dan zo in verwarring. Hè?, denk ik dan. Ben ik gek geworden? ’‘Wanneer dan?’ vraagt Max. ‘Voorbeelden graag. Ik wil informatie, geen vage theorie.’‘Tja…’ Claire slikt. Ze kijkt me aan.

Tijd om in te grijpen. ‘Die voorbeelden komen later wel. Want Claire, jij loopt ­gevaar,’ zeg ik. Ze knikt, met een steelse blik naar Max. ‘Groot gevaar. Het wordt tijd dat je jezelf in veiligheid leert brengen. En dat jij, Max, begrijpt wat er gebeurt.’‘Dit is zo vreemd voor mij,’ zegt Max. ‘Gevaar? Hoe dan?’We spreken af dat Claire vanaf nu een time-out gebaar zal maken als er gevaar dreigt. Zo beëindigt ze een eng gesprek met Max. Voorbeelden van zulke time-outs kunnen we dan bespreken in de derde sessie.

Maar ruim voor de afgesproken datum belt Claire me op om te zeggen dat ze bij Max is ‘weggevlucht’. En vraagt ze met een zenuwachtig lachje of ze mijn succespercentage naar ­beneden heeft ­gehaald.‘Claire, het feit dat je deze relatie verbreekt, beschouw ik voor honderd procent als een succes. Hoe lang zat je al gevangen?’ ‘Die narcist hield me al tien jaar in zijn macht,’ zegt Claire. Ze vertelt me over de talloze vernederingen en het seksueel misbruik dat al die tijd plaatsvond. Totdat iemand zei: je bent in gevaar.