Waarom jij nooit gaat ontdekken wie de Mol is, maar toch blijft kijken
Wie is de Mol houdt seizoen na seizoen opnieuw de gemoederen van miljoenen Nederlanders bezig. Hoe kan een show al 25 jaar zo succesvol zijn? Mediapsycholoog Kirsten Hofman geeft psychologische verklaringen waarom we massaal blijven kijken (zelfs als je toch niet gaat raden wie de Mol is).
1. Je blijft gissen
Wie is de Mol is één groot mysterie. En dat is precies de kracht van het programma: het is en blijft gissen wie de Mol is, omdat veel informatie in het ongewisse blijft. ‘Je ziet op tv maar een deel van wat er allemaal gebeurt; het is een montage van wat er is opgenomen,’ vertelt oud-deelnemer en winnaar Marlijn Weerdenburg aan het NOS Jeugdjournaal. ‘Dat maakt het ontzettend lastig om als kijker te raden wie de Mol is.’
Thuis op de bank zie je dus vooral veel dingen niet. Wel stoppen de makers allerlei hints in het programma die je juist als kijker meer informatie geven, maar ook die hints zijn vaak moeilijk en cryptisch. Dat zorgt voor allerlei speculaties die het mysterie alleen maar groter maken, waardoor je waarschijnlijk geboeid blijft kijken. Want je wil toch weten of jij gelijk hebt.
2. ‘Bekende’ Nederlanders
Elk seizoen spelen er weer ‘bekende’ Nederlanders mee. Het woordje ‘bekende’ staat hier tussen aanhalingstekens, want veel gehoord commentaar is dat de kijkers eigenlijk maar één, maximaal twee kandidaten echt bij naam kennen. En dat gebeurt eigenlijk ieder seizoen; Wie is de Mol kiest zelden voor de allergrootste namen uit de Nederlandse mediawereld.
En dat werkt juist verfrissend, zegt ook docent mediapsychologie Kirsten Hofman. ‘Bij echte BN’ers loop je het risico dat de kijker al op voorhand zijn oordeel klaar heeft. Bij de wat minder bekende kandidaten heeft de kijker zich al wel een beeld gevormd, maar het volledige oordeel moet nog worden geveld. Zo kun je ineens ontdekken dat die saaie nieuwslezeres een supertoffe meid is, terwijl de eerst zo hip lijkende filosoof oersaai blijkt te zijn. Doordat je de serie wekelijks volgt, gaan de deelnemers als bekenden voelen.’
Je leeft aflevering na aflevering met dezelfde groep mensen mee, waardoor je als kijker de kandidaten leert kennen. Dit psychologische fenomeen van parasociale interactie, waarbij je als kijker sympathie of juist antipathie voor hem ontwikkelt, maakt dat je WIDM blijft volgen.
Ook interessant: Expeditie Robinson is een mentale uitputtingsslag: 6 gevolgen voor je lichaam en geest
3. FOMO
Tegenwoordig zijn er nog maar weinig programma’s die écht lineair gevolgd worden. Dat wil zeggen, maar weinig programma’s worden gevolgd op het moment dat het ook daadwerkelijk op TV is.
Voor Wie Is De Mol zetten kijkers echter massaal hun televisie aan, in 2025 nog altijd een ruime twee miljoen kijkers. Als je te lang wacht met kijken, kun je niet meepraten of dan word je gespoiled en dan loop je een deel van de lol mis. Als je de uitzending pas later bekijkt, en dat doen nog altijd zo’n half miljoen kijkers, loop je een deel van de lol mis:
- Op het schoolplein, kantoor of met familie en vrienden ventileren over wie de mol is
- De WIDM-app volgen en het klassement bekijken
- Vlogs op YouTube
- Theorieën op fora, social media en websites van andere fans
Hofman: ‘Het format van Wie Is De Mol leent zich bij uitstek voor deze interactie, omdat je volop kunt meepraten en -speculeren. De makers zwengelen dat slim aan, bijvoorbeeld met het programma Moltalk, dat weer verwijst naar de app en site. Mensen willen graag verbonden zijn aan een groep, ook al is het online. Als je niet meedoet, krijg je het gevoel dat je heel wat mist.’
4. Je kunt je slimheid tonen
Al die interactie stimuleert een gevoel van gemeenschappelijkheid. WIDM kijken voelt als een gedeelde ervaring, een programma dat je samen kijkt en waar je met z’n allen actief aan meedoet. Met de andere fans vorm je een slimme groep die het raadsel van de mol wil oplossen, en dat is mede een verklaring voor de hype. Kirsten Hofman: ‘Wie Is De Mol richt zich op mensen die het leuk vinden om kritisch na te denken en te puzzelen, en die graag op hun intelligentie worden aangesproken. Wie wil daar nu niet bij horen?’
