Moediger worden? Zo train je je lefspier

Lef kent vele vormen. Het gaat niet alleen om heldendaden en stoere acties: jezelf overtreffen door iets te doen wat je heel spannend of ongemakkelijk vindt is ook moed. Maar wat is het nog meer? En hoe versterk je jouw lefspier?

Moedig zijn kan op verschillende manieren

Scheur je zonder klotsoksels over de périphérique van Parijs, maar krijg je nachtmerries van praten voor een groep? Dat kan heel goed, want er zijn verschillende vormen van lef. De eerste is fysieke lef en gaat over hoe dapper je bent in situaties waarbij je mogelijk gewond zou kunnen raken – zoals in maniakale verkeerssituaties, maar ook of je iemand zou redden met gevaar voor eigen leven.

Durf je ondanks sociale druk op te komen voor jezelf en je principes, dan heb je morele moed. En wie bereid is z’n eigen overtuigingen te bevragen, open te staan voor nieuwe ideeën en kritisch te blijven denken, heeft intellectuele lef. Emotioneel heldhaftig ben je als je je angsten en kwetsbaarheden onder ogen ziet, bijvoorbeeld door de confrontatie met moeilijke emoties aan te gaan, oprecht je gevoelens te uiten en met verlies te dealen.

Karaktereigenschappen die je moedig maken

Maar waarom durft de één dit soort uitdagingen wél aan, terwijl de ander eerder terugschrikt? Dat heeft deels te maken met je karaktereigenschappen. Er zijn namelijk karaktertrekken die de één – op alle fronten – moediger maken dan de ander. De eerste heeft met het niveau van zelfeffectiviteit te maken: in hoeverre je ervan overtuigd bent dat je de uitdagingen die voor je liggen aankunt, het ‘ik kan dit’- of juist ‘ik kan dit niet’-gevoel.

Daarmee samenhangend speelt een rol hoeveel zelfvertrouwen je hebt, evenals hoe angstig je bent aangelegd. Ook de mate waarin je openstaat voor nieuwe ervaringen is belangrijk. Je schrikt minder snel terug als er iets onverwachts gebeurt en bent eerder bereid te handelen als je daarop hoog scoort.

Hoewel deze eigenschappen deels genetisch zijn bepaald, wil dat niet zeggen dat ze compleet vastliggen. Door positieve ervaringen op te doen, kun je op al deze gebieden groeien – eventueel met hulp van een coach of therapeut.

Het brein van thrillseekers werkt anders

Toch lijken sommige mensen van nature onbevreesd – ze zoeken voortdurend de grens op. Hoe zit dat precies in hun brein? Neurowetenschappers ontdekten dat deze waaghalzen een zogenoemde Type T- (thrill-seeking) persoonlijkheid hebben: hun brein werkt net even anders dan dat van meer risicomijdende mensen. Zo heeft het deel van de hersenen dat gaat over beslissingen nemen en zelfcontrole bij hen een dunnere buitenlaag (cortex).

Daarnaast lijken ze minder dopaminereceptoren te hebben waardoor ze meer stimulatie nodig hebben om plezier en sensatie te ervaren. Ook hebben ze een gemiddeld hoger testosteronniveau en dat hormoon wordt gelinkt aan risicovol gedrag. Overigens is de bereidheid om risico’s te nemen niet per se hetzelfde als moedig zijn. Dat laatste heeft namelijk ook veel te maken met normen en waarden, ervaringen, opvoeding en rolmodellen. Dat iemand zo, hup, van een hoge rots springt, wil dus meteen niet zeggen dat diegene z’n leven voor jou zal wagen.

Hoe train je jouw lefspier?

Maar ook als je niet van nature een durfal bent, kun je moed ontwikkelen – het begint allemaal met kleine, haalbare stappen. Dus, als je spreekangst hebt, is het niet verstandig om jezelf tot een speech van Obama-proporties te dwingen. ‘Zelfs al gaat het best goed, die ervaring zal je angst niet doen afnemen omdat je voor je gevoel toch in ‘nood’ was,’ stelt angstexpert, schrijver en antropoloog Roanne van Voorst. ‘En omdat je brein alles doet om je veilig te houden, zal het in toekomstige situaties alleen maar meer waarschuwende stresssignalen geven.’

Wat je wél kunt doen, is vaker iets zeggen tijdens vergaderingen. Of eerst eens alleen naar de bioscoop te gaan in plaats van meteen een soloticket naar Vietnam te boeken. Van Voorst: ‘De kunst is tussen saai en paniek in te gaan zitten, dus kleine stapjes te zetten. Zo train langzaam maar zeker je lefspier.’

Moed verzamelen in vijf stappen

Moet je iets spannends doen? Zo verzamel je moed:

1. Bedenk wat het ergste is dat kan gebeuren. Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar juist door de risico’s expliciet te maken, vermindert de angst.
2. Daaraan gerelateerd: spreek je angsten en zelftwijfel uit. Je kwetsbaar opstellen heeft een empowering effect en maakt dat je je angsten eerder overwint.
3. Herken de negatieve bias. Vanuit ons overlevingsinstinct hebben we de neiging om meer oog te hebben voor negatieve scenario’s dan positieve. Je daarvan bewust zijn, helpt die te relativeren en de risico’s realistischer in te schatten.
4. Controleer je ademhaling: bij stress gaan we anders ademhalen en daar reageert ons brein weer op met nog meer stressprikkels. Die vicieuze cirkel kun je ook ten goede keren: door rustig en gecontroleerd te ademen kalmeert je brein en ebben stressgevoelens weg.
5. Ontdek dat je niet de enige bent. Als je je angsten deelt, doen anderen dat ook. Dat maakt minder eenzaam en bovendien: samen sta je sterker.