Probeer je partner niet te veranderen en 7 andere liefdesadviezen onderzoeker Tila Pronk

Zelf heeft Tila Pronk een redelijk roerig liefdesleven achter de rug, al is ze nu alweer tien jaar gelukkig met dezelfde man – op wie ze tot haar grote vreugde alleen maar verliefder wordt. Dat de liefde met de jaren niet per se in het slop hoeft te raken is niet alleen haar eigen ervaring, maar blijkt ook uit diverse studies. Alleen moet je dan wel de juiste partner vinden én je relatieskills blijven ontwikkelen. Maar hoe doe je dat? Pronk vertelt het ons.

1. Stap niet om de verkeerde redenen een relatie in

‘Een goede relatie heeft inderdaad een positief effect, maar is zeker niet noodzakelijk om een gelukkig en gezond leven te leiden. Je kunt je intieme contacten ook anders vormgeven, bijvoorbeeld in mooie vriendschappen of in een hechte band met familie of buurtgenoten. Het is dus wél echt nodig om een gevoel van verbondenheid met anderen te hebben, maar dat kan op verschillende manieren. Een relatie met een destructieve dynamiek is zelfs extreem ongezond, dan ben je veel beter af zonder.’

2. Wees eerlijk naar jezelf

Het investeringsmodel, omschreven door relatieonderzoeker Caryl Rusbult, laat zien dat naast tevredenheid, er nog twee factoren een rol spelen in de mate van verbondenheid tussen partners: de investeringen en de kwaliteit van de alternatieven. Bij hoge mate van investering, is het verlies wanneer je uit elkaar gaat heel groot: je moet opnieuw beginnen. Bij de kwaliteit van de alternatieven draait het om hoe je leven eruit zal zien zónder de ander. Als partners veel moeten inleveren bij het alternatief, is dat al gauw automatisch de reden dat ze bij elkaar blijven. ‘Ik denk het goed is om bij relatietwijfel te bedenken op welke factor je relatie het meest hangt. Ben je vooral samen omdat je nou eenmaal een huis en kinderen hebt of is er nog genoeg emotionele verbondenheid? En in het eerste geval: hoe lang is dat al zo? Ben je van de twintig jaar er eigenlijk al tien ontevreden, dan is het goed om jezelf een spiegel voor te houden: wil ik zo doorgaan, hoe wil ik mijn leven besteden? En vooral: is er nog kans op verbetering? Als het antwoord ja is, ga dan in therapie. Dat kan zo helpend zijn. Helaas gaan veel stellen pas als ze het eigenlijk al hebben opgegeven, puur onder het motto “dan hebben we er alles aan gedaan.” Terwijl als je eerder gaat – of nog beter: preventief – je samen kunt voorkomen dat er allerlei destructieve patronen in de relatie sluipen. En dat je elkaar en de relatie te veel beschadigt.’

3. Heb geduld in de liefde

‘Tevredenheid fluctueert heel erg. Dus als het alleen daarom gaat, is de exit altijd dichtbij. Bij de eerste de beste ruzie kun je dan al denken: oké laat maar, next. Dan wordt het moeilijk om tot echte verbondenheid te komen. Natuurlijk is het niet goed als mensen alleen bij elkaar blijven voor de kinderen of puur om materiële redenen. Vrijheid maakt de liefde echt. Je moet voelen: ik kan kiezen of ik bij jou wil zijn of niet. Maar het is ook doodzonde als mensen te vroeg de stekker eruit trekken, als er nog zoveel mogelijkheden zijn om samen te groeien, iets op te bouwen. Ik zie het bijvoorbeeld best vaak gebeuren dat een stel kinderen krijgt en besluit: we zijn het helemaal kwijt, we gaan uit elkaar. En dan spijt krijgen als de kinderen wat ouder zijn omdat ze herontdekken dat hun ex eigenlijk heel grappig en lief is. Maar ja, dan is er al een ander. Het zou goed zijn als we wat meer geduld zouden hebben in de liefde. Het is heel normaal om elkaar soms een tijdje niet zo leuk te vinden.’

4. Herken de red flags

‘Die vraag krijg ik heel vaak na lezingen, maar ook van vrienden. Bijvoorbeeld: moet ik mijn partner vergeven dat hij soms schreeuwt? Of dat zij vaak te laat komt? Maar dat is zo persoonlijk, dat kun je alleen zelf beoordelen. Volgens onderzoeker John Gottman, toch wel dé relatie-goeroe, zijn er vier soorten gedragingen die je als algemene red flags zou kunnen zien en die hangen allemaal samen met hoe je communiceert. De eerste is kritiek geven; de tweede is defensief zijn, de schuld afschuiven; de derde is een muur optrekken, emotioneel niet meer bereikbaar zijn voor de ander; en de vierde en laatste is minachting, je partner belachelijk maken, uitlachen. Dat is de gevaarlijkste.’

Er is natuurlijk niks mis mee om de ander met iets te confronteren, maar het maakt wel uit hóé je kritiek geeft: het is schadelijk wanneer je de ander aanvalt op zijn of haar persoonlijkheid, terwijl aanspreken op bepaald gedrag dat niet is. Al is het verstandig bij het laatste de termen “altijd” en “nooit” te vermijden, aldus Pronk.

5. Probeer elkaar niet te veranderen

‘Uit onderzoek blijkt bovendien dat 69 procent van de ruzies binnen relaties terugkerend zijn en dus niet worden opgelost. You choose a partner, you choose a set of problems. We zijn nu eenmaal verschillende mensen met verschillende ideeën en opvattingen en over sommige dingen blijf je botsen. Dan kun je beter denken: ik vind dit onderdeel van jou heel lastig, maar het is wel wie jij bent. En we hebben er al vaak over gepraat, dus ik moet dat accepteren. Andersom zullen er ook dingen zijn. Ik ben bijvoorbeeld vegetariër en ik vind het heel jammer en vervelend dat mijn vriend wel vlees eet – en onze kinderen daardoor ook. Maar daar komen we niet uit, dus dat moet ik loslaten. Net zoals hij moet accepteren dat ik een sloddervos ben en het vaak gewoon niet zie als er ergens rommel ligt.’

6. Is het een sexy avontuurtje of een langdurige stabiele relatie?

Iemand direct heel spannend vinden zou een red flag kunnen zijn wanneer je opzoek bent naar iets langdurigs. Er is namelijk een risico dat je dit voelt omdat diegene heel anders is dan jij, of niet (emotioneel) beschikbaar. ‘Dat stookt het vuurtje enorm op, maar zo’n relatie is in veel gevallen gedoemd te mislukken. We weten in elk geval dat de zogeheten fatal attractions áltijd vol passie beginnen, maar nooit goed aflopen. Natuurlijk moet er wel wederzijdse nieuwsgierigheid zijn. Vandaaruit kun je elkaar rustig gaan ontdekken, leren kennen. De allermooiste relaties zijn vaak langzaam gegroeid.’

7. Stel jezelf een limiet op datingapps: maximaal tien swipes

‘Ja, en swipe minder. Die datingapps zijn een soort fruitautomaten, zo verslavend. Gemiddeld kijken mensen per sessie naar 140 profielen. Dat is een bizarre hoeveelheid opties waarmee je de kans op een gelukkig einde saboteert. Je raakt helemaal verstrikt in al die keuzes en wordt steeds kritischer en pessimistischer: rare sokken? Weg. Suffe bril? Weg. Te veel filters? Weg. Door al dat afwijzen neemt de kans op succes heel rap af. Want als je dan uiteindelijk eens met iemand afspreekt, zijn de verwachtingen enorm hoog. Dit is immers iemand die door je strenge selectie is gekomen, dit móét wel je nieuwe grote liefde zijn. Tja, dat wordt vrijwel zeker een teleurstelling. Kijk in plaats daarvan naar maximaal tien profielen en neem daar de tijd voor. Let daarbij alleen op wat je leuk vindt aan de ander, wat je aanspreekt. Maak weer wat meer een mens van iemand. Met wie het best gezellig zou kunnen zijn om een drankje te doen.’

8. Neem de liefde niet voor lief en blijf nieuwsgierig

‘De grootste valkuil daarbij is dat we de liefde voor lief gaan nemen. Het eigenlijk niet meer zo waarderen. Ook als je een heel attente partner hebt, wordt dat op gegeven moment jouw status quo. Je went eraan dat je elke morgen een kopje thee op bed krijgt, dat de ander dingen voor je doet of je complimenten geeft. Het ergste is het als je partner je als stront behandelt en dan ineens iets attents doet, dan stroom je over van liefde. Maar is de ander eigenlijk altijd goed voor je, dan zie je dat niet meer. Dan moet je actief je best doen om op te merken: het is bijzonder wat mijn partner allemaal voor mij doet. Mindfulness kan daar heel goed bij helpen, dus bewust in het moment zijn. Wat succesvolle en niet-succesvolle relaties verder van elkaar onderscheidt is responsiviteit. Dat houdt in dat je betrokken bent bij de ander, elkaar serieus neemt. Met aandacht naar elkaar luistert en begrip toont. Vraagt: wat heb je nodig? Hoe kan ik je helpen? Daar hoort ook weer nieuwsgierigheid bij. Vaak denk je elkaar door en door te kennen waardoor je allerlei wederzijdse aannames hebt. Maar iedereen ontwikkelt zich, verandert. Blijf dus in gesprek over je ideeën, verlangens en dromen. Probeer elkaar met een open blik te blijven zien, met een beginners mindset. Als dat lukt, heb je samen steeds weer een beetje nieuwe relatie.’