De vraag

Mijn zoon blijft vanuit het Nederlands vertalen

Wij hebben vier kinderen die tweetalig worden opgevoed van dertien, tien, vijf en twee jaar. Ik spreek Nederlands met ze en hun vader Duits. Drie kinderen hebben een taalniveau in het Duits wat vergelijkbaar is met dat van Duitse leeftijdsgenootjes, maar de tienjarige jongen heeft er veel meer moeite mee de taal zich eigen te maken. Hij blijft het Nederlands vertalen in plaats van vanuit het Duits te denken.

Hoe kunnen we hem helpen de taal toch iets meer machtig te worden? Hij en zijn oudere zus wonen de helft van de tijd bij hun Nederlandse moeder, maar we zijn elk jaar minstens vijf weken in Duitsland bij familie van mijn man en dan wordt er bijna uitsluitend Duits gesproken.

Het advies

 

De hoeveelheid, de variatie en de kwaliteit van het taalaanbod die een kind in een bepaalde taal ontvangt, bepalen voor een groot deel de vaardigheid die het kind uiteindelijk in die taal zal bereiken. Echter: behalve het taalaanbod zijn er nog veel meer factoren van invloed op die vaardigheid. Voorbeelden van zulke factoren zijn: de natuurlijke aanleg van het kind tot taalleren, en de motivatie van het kind.

Uw twee oudste kinderen zijn daar een duidelijk voorbeeld van. Naar ik begrijp ontvangen uw dertienjarige dochter en uw tienjarige zoon een vergelijkbaar taalaanbod in het Duits. Toch blijkt uw zoon duidelijk dominant te zijn in het Nederlands en moeite te hebben met het Duits, terwijl uw dochter veel meer ‘gebalanceerd tweetalig’ is en zich op een natuurlijke manier kan uiten in twee talen.

U vraagt mij wat u kunt doen om uw zoons Duitse taalvaardigheid wat te vergroten. Laat me beginnen met te zeggen wat u beter niet kunt doen. Legt u er vooral niet te veel nadruk op dat uw zoon Duits zou moeten leren, en benader het Duits niet op een schoolse manier.

Het spontaan en gelijktijdig verwerven van twee talen in een natuurlijke omgeving, is namelijk iets heel anders dan het expliciet leren van een taal. Heel zwart-wit gesteld: bij het laatste, het leren van een taal, kunt u denken aan rijtjes woorden uit je hoofd leren, en grammaticaregels leren toepassen. (Alhoewel veel moderne lesmethodes wel uitgaan van een wat meer speelse en impliciete benadering hoor.) Het leren van een taal kost bewuste cognitieve inspanning.

Het verwerven van een taal daarentegen, is een proces dat onbewust gebeurt, in een natuurlijke taalomgeving. Jonge kinderen (tot een jaar of acht) bevinden zich in een taalgevoelige periode, en doen dat verwerven zonder bewuste inspanning. Tot een jaar of twaalf kunnen kinderen een taal vloeiend en accentloos verwerven.

De beste manier nu om spontane taalverwerving te bevorderen, is om te zorgen dat een kind zo veel mogelijk plezier heeft in een taal. Met andere woorden: u kunt proberen de motivatie van uw zoon zo hoog mogelijk te houden. Dat uw zoon jaarlijks vijf weken op vakantie naar Duitsland gaat, is in ieder geval al heel positief. Vakantie is niet alleen leuk, maar hij wordt er op die manier ook steeds aan herinnerd, dat het Duits dan wel geen taal is die je in Nederland per se moet beheersen, maar dat het in andere situaties wel een onmisbaar middel is om te kunnen communiceren. Het zou geweldig zijn als uw zoon ook buiten de vakantie contact kan houden met Duitse familieleden of vrienden (bij voorkeur natuurlijk leeftijdsgenoten), via moderne communicatiemiddelen als de webcam of chatten bijvoorbeeld.

Andere mogelijkheden om uw zoons plezier in het Duits te stimuleren: wellicht zijn er leuke (strip)boeken of jeugdfilms en –series die u hem in het Duits kunt aanbieden?

Tot slot: aan de natuurlijke aanleg van een kind om taal te verwerven kun je, zoals u zult begrijpen, niets veranderen. Het is eigenlijk heel bijzonder dat drie van uw vier kinderen het Duits wèl op ‘native’ niveau beheersen, dat wil zeggen: net zo goed als eentalige Duitse leeftijdsgenootjes. Dat is eigenlijk veel meer dan je zou mogen verwachten, gezien het feit dat uw kinderen hier opgroeien, waar ze veel meer Nederlands dan Duits horen, omdat Nederlands nu eenmaal de omgevingstaal is. Dat uw tienjarige zoon dominant is in het Nederlands, is dus eigenlijk heel gebruikelijk en natuurlijk. Door te zorgen dat hij lol heeft in het Duits, kunt u ‘eruit halen wat erin zit’. Maar als hij desondanks beter blijft in het Nederlands dan in het Duits, is dat niets om u zorgen over te maken.

Meer weten over dit thema? Bekijk Opvoeden
Deel dit artikel:
25 mei 2007 | Laatst gewijzigd op 24 februari 2020

Lees ook deze artikelen

De anatomie van de menselijke geest
Artikel

De anatomie van de menselijke geest

Ray Jackendoff. Taal en de menselijke natuur. Utrecht: Het Spectrum, 1996 Men kan met recht zeggen dat de moderne cognitieve psych...
Dit is de kracht van kou (voor je brein)
Branded content

Dit is de kracht van kou (voor je brein)

De dagen worden korter, de temperaturen lager. Niks mis mee, want bij kou gedijen we namelijk best goed. Dit is wat de wetenschap ...
Wat je voelt bij het wereldnieuws heeft nu een naam: hypernormalisatie
Artikel

Wat je voelt bij het wereldnieuws heeft nu een naam: hypernormalisatie

Je ziet een overstroming op het nieuws, hoort over oorlogen en woningnood, en toch ga je verder met je dag alsof er niets aan de h...
Wat je voelt bij het wereldnieuws heeft nu een naam: hypernormalisatie
Artikel

Wat je voelt bij het wereldnieuws heeft nu een naam: hypernormalisatie

Je ziet een overstroming op het nieuws, hoort over oorlogen en woningnood, en toch ga je verder met je dag alsof er niets aan de h...
Bas van Kerkhof heeft afasie
Artikel

Bas van Kerkhof heeft afasie

Hij leefde van het schrijven. Tot een beroerte zijn taalvermogen wegvaagde. Jarenlang kon Bas van Kerkhof (55) amper een zin uit z...
Het verdriet van Amerika
Recensie

Het verdriet van Amerika

Haast heeft The Titanic tot zinken gebracht en bedreigt nu de jongste generatie. Dit is in een notendop de centrale these van het ...
Ze komme nie, ze komme wel
Column

Ze komme nie, ze komme wel

Toen ik klein was, zong ik mee met Engelse liedjes die ik niet verstond. Net als veel mensen maakte ik mijn eigen brabbeltaaltje v...
Losse schroefjes
Column

Losse schroefjes

Gisteren reed ik langs een groot bord waarop het portret van een man stond die ons indringend aankeek. ‘Ga door met mijn strijdâ...
De blokkendoos van Ray Jackendoff
Artikel

De blokkendoos van Ray Jackendoff

Als vissen morgen onderwater-wetenschappers zouden aanstellen, zou het waarschijnlijk nog vele generaties duren voor een van hen h...
Babytaal versterkt de band met je partner
Kort

Babytaal versterkt de band met je partner

Praat je soms met een hoog, schattig stemmetje tegen je partner, zoals je tegen een baby doet? En delen jullie een eigen taal, met...
8352