Waarom we minder gelukkig worden van smalltalk (en 8 adviezen om de diepte in te duiken)

Geen fan van smalltalk? Helemaal niet erg, want diepgaande gesprekken brengen ons veel meer dan oppervlakkig gebabbel. Onderzoek laat zelfs zien dat diepgravende gesprekken ons gelukkiger maken. Acht adviezen om de diepte in te duiken.

Diepgaande gesprekken leren ons iets over onszelf, de ander, de wereld, of alle drie. Hoe meer van die gesprekken we voeren, hoe beter we ons voelen, blijkt uit onderzoek van onder anderen psychologen Mathias Mehl en Anne Milek.

Waarom diepgaande gesprekken waardevol zijn

Volgens sociaal psycholoog Kirsty Gardiner van de University of East London zijn er drie componenten die diepgaande gesprekken waardevol maken.

De eerste is zelfexpressie: het is een manier om je gedachten in woorden te vatten en jezelf te uiten. Dat levert je in de tweede plaats allerlei inzichten over jezelf op, zeker als je gesprekspartner reageert en reflecteert op wat je zegt.

Als je je op zo’n manier gezien voelt, geeft dat – ten derde – een gevoel van verbondenheid. Bij de meeste goede gesprekken wissel je ongeveer evenveel informatie met elkaar uit en die wederkerigheid maakt dat je een onderlinge band gaat voelen.

Lees ook: Wat diepgaande gesprekken met ons doen

We komen niet snel tot dit soort gesprekken

Jammer genoeg lijkt het in de wereld van nu steeds moeilijker te worden om nog veel van dit soort gesprekken te voeren. Als we al met elkaar aan tafel zitten, worden we constant afgeleid door onze telefoon. En ook door tijdgebrek schieten diepgaande gesprekken er vaak bij in: we leiden veelal drukke, volgeplande levens die weliswaar bevolkt worden door veel mensen, maar waarin we per persoon minder tijd hebben en we blijven hangen in wat oppervlakkig bijpraten.

‘Dat is zonde,’ zegt Milek. ‘De belangrijkste conclusie van ons onderzoek is namelijk dat de kwaliteit van onze interacties belangrijker is voor ons welzijn dan de kwantiteit.’ Met andere woorden: één gesprek waarin we iets nieuws leren, is beter voor ons gemoed dan een lange middag vol gebabbel op een verjaardag.

Hoe ga je in een gesprek de diepte in?

Neem dus wat meer de tijd voor elkaar. Zoek iemand op en begin een gesprek. Met deze adviezen ontstijg je het smalltalk-niveau en zorg je voor meer diepgang:

1. Zorg voor alleen-tijd

Volgens socioloog Sherry Turkle is het voor het voeren van goede gesprekken paradoxaal genoeg allereerst belangrijk dat we voldoende tijd alleen doorbrengen. Continu (oppervlakkig) verbonden zijn met anderen vermindert namelijk de kwaliteit van onze gesprekken.

Door ons regelmatig terug te trekken en na te denken, leren we onszelf meer kennen en snappen we de wereld om ons heen beter, waardoor we ook interessantere inzichten en gedachten hebben om over te praten.

2. Creëer ‘heilige momenten’

Turkle gelooft daarnaast in het creëren van ‘heilige momenten’ voor gesprekken: tijdens het eten, in de auto, op een bankje na het hardlopen. Leg op die momenten je telefoon weg en geef de ander je volle aandacht.

3. Stel andere vragen

In plaats van op een verjaardag te vragen: ‘Hoe is het op je werk?’ kun je – na de nodige smalltalk – ook eens iets vragen als: ‘Is er iets wat je het afgelopen jaar hebt geleerd, wat je de komende tijd graag anders zou willen doen?’

Vraag vervolgens door op wat de ander zegt met simpele, open vragen. Laat je gesprekspartner de woorden kiezen om zijn eigen perspectief of ervaring mee te beschrijven.

Dus zeg niet: ‘Ik kan me voorstellen dat je daar een zenuwachtig gevoel van kreeg.’ Maar vraag: ‘Hoe voelde dat?’ Dan moet de ander even pauzeren om na te denken en zul je zien dat je een veel interessanter antwoord krijgt.

4. Sla het gesprek niet dood

Wees je bewust van hoe je op anderen reageert en in hoeverre je daarmee de gelegenheid voor echte gesprekken creëert of juist in de kiem smoort.

Zo benoemt onderzoeker en bestsellerauteur Brené Brown in haar meest recente boek Atlas of the heart een aantal manieren waarop je de plank kunt misslaan.

Vraag je bijvoorbeeld aan een collega hoe zijn vakantie was en zegt hij: ‘Zwitserland was mooi, maar er bekroop me toch een soort beklemmend gevoel in de bergen daar,’ dan kun je antwoorden: ‘Nou, volgende keer dan maar weer naar het strand’ óf je kunt vragen: ‘Waar denk je dat dat aan lag?’ Wie weet kom je zo tot een interessant gesprek waarin je je collega beter leert kennen.

5. Geef geen advies

Trap ook niet in de valkuil van de betweter, de adviesgever en de probleemoplosser, waarschuwt Brown. Waarschijnlijk wil je gesprekspartner gewoon zijn verhaal vertellen en heeft hij geen behoefte aan jouw advies of oplossing. Kun je je niet inhouden? Vraag dan eerst of de ander daarop zit te wachten.

6. Begin niet direct over jezelf

Een andere reactie waarmee we een gesprek nogal eens in de kiem smoren, is door over onze eigen ervaringen te beginnen – Brené Brown noemt dat een narrative take-over. In het voorbeeld hierboven zou dat kunnen zijn: ‘Ik ben ook nooit zo van de bergen geweest, want ik heb last van hoogtevrees.’

Onze hersenen reiken ons haast doorlopend dat soort ‘bruggetjes’ aan terwijl we naar iemand luisteren: herinneringen uit ons eigen leven, een verhaal dat lijkt op het verhaal dat de ander vertelt, een associatie met iets wat je laatst ergens las.

Het kan moeilijk zijn om die bruggetjes niet steeds in het gesprek in te brengen. Maar volgens journalist Celeste Headlee, die in 2016 een veelbekeken TED-talk over goede gesprekken hield, moet je ze meestal tóch laten gaan. Ze laten het gesprek namelijk constant van richting veranderen waardoor het moeilijk wordt om de diepte in te gaan.

Dat betekent natuurlijk niet dat je nooit iets over jezelf mag vertellen – goede gesprekken floreren door wederkerigheid. Geef de ander alleen wel eerst de ruimte om zijn of haar verhaal te doen en vertel alleen iets over jezelf als dat het gesprek verdiept en niet een heel andere kant op stuurt.

Daarbij: het is moeilijk om écht te luisteren als je vanbinnen stilletjes allerlei gedachten, gevatte opmerkingen en eigen verhalen in de wachtrij aan het zetten bent.

Lees ook: Waarom we het zo graag over onszelf hebben (en hoe het beter kan)

7. Luister goed

Want dat is misschien wel het allerbelangrijkste ingrediënt voor een goed gesprek. ‘Er zijn genoeg tips over hoe je betere gesprekken kunt voeren,’ zegt Headlee in haar TED-talk.

‘Oogcontact houden, vriendelijk knikken en glimlachen, herhalen wat mensen tegen je zeggen: het zijn allemaal manieren die doen lijken alsof je echt oplet. Maar die adviezen zijn allemaal onzin. In plaats van je aandacht te richten op zorgen dat het eruitziet alsóf je goed aan het luisteren bent, kun je namelijk ook gewoon écht luisteren.’

8. Hoofdlijnen graag

Tot slot een advies om het luisteren voor de ander zo aangenaam mogelijk te maken: verlies je niet in details. ‘Wanneer was het nou alweer? Juni 2016? Of nee augustus, het was augustus. Hoewel…’ Tenzij je in een politieverhoor bent beland, is dit soort informatie compleet oninteressant voor de luisteraar.

Ook interessant: Blijft iemand maar eindeloos praten? Zo breek je beleefd in