Is ouder worden echt zo erg? ʻJe leeft langer als je positief naar ouderdom kijkt’

Ouder worden doen we liever niet. Of anders gezegd: we willen wel ouder worden, maar graag zonder de bijbehorende rimpels, vermoeidheid, vergeetachtigheid en geraniums. Maar die negatieve kijk op ouder worden heeft effect op de manier waarop de jaren vervolgens verstrijken.

Negatieve stereotypen over ouderdom beïnvloeden hoe we naar ouderen kijken, maar ook hoe ouderen zichzelf zien. Dit soort gedachten ervoor kunnen zorgen dat het ouder worden inderdaad geen feestje is. Zodra je die ideeën internaliseert (en dat begint al vanaf driejarige leeftijd) en onderdeel maakt van je zelfbeeld, worden ze een self-fulfilling prophecy, blijkt uit onderzoek van Duitse wetenschappers.

Ouder worden is vervelend als je het vervelend vindt

En het klopt natuurlijk ook voor een deel; ouder worden is niet alleen maar leuk en ouderdom kan inderdaad met gebreken komen. Maar het is ook belangrijk om te beseffen dat je op latere leeftijd nog altijd levenslustig en gelukkig kunt zijn, want die kijk op ouderdom kan mede bepalen hoe oud je überhaupt wordt.

Een langlopend onderzoek van dezelfde Duitse onderzoekers waarin mensen vijftien jaar werden gevolgd, onderstreept wederom wat de wetenschap al vaker uitwijst: wie een negatieve kijk op veroudering heeft, loopt een hoger risico om eerder te overlijden, ongeacht leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, gezondheid en sociaaleconomische status.

ʻJe leeft gemiddeld maar liefst zevenenhalf jaar langer als je positief naar ouderdom kijkt’

Ouderdom is veel bestudeerd gegeven en ook Becca Levy, onderzoeker aan Yale University en auteur van het boek Breaking the age code, doet haar duit in dat zakje. Uit haar onderzoek blijkt dat je gemiddeld maar liefst zevenenhalf jaar langer leeft als je positief naar ouderdom kijkt. Niet vreemd dat ze pleit voor een andere kijk op ouderdom.

Die positieve blik op ouder worden kan je levensduur zelfs meer beïnvloeden dan fysieke factoren, zoals een laag cholesterol, legt ze uit in haar boek. Dat maakt een goede fysieke gezondheid niet minder belangrijk, maar het bijzondere aan die overtuigingen is volgens Levy dat we die als collectief kunnen aanpakken.

ʻWat mij betreft moeten we als samenleving nadenken over hoe we positief ouder worden kunnen stimuleren en leeftijdsdiscriminatie kunnen tegengaan. Als we ouderen niet langer zien als kwetsbare mensen die niet meer goed kunnen meekomen, zullen zij zich ook minder gedragen naar dat negatieve beeld,’ vertelde de onderzoeker eerder aan Psychologie Magazine.

Hoe kunnen we die kijk veranderen?

Positieve overtuigingen zijn volgens Levy een krachtig hulpmiddel in de huidige gezondheidscrisis. In onze huidige maatschappij zijn we vooral gefocust op het tegengaan van de gevolgen van ouder worden, denk aan het wegsmeren of -spuiten van rimpels. ʻDaardoor denken we bij ouder worden vooral aan gezondheidsproblemen, in plaats van aan een veelkleurig proces dat ook veel sterke punten heeft,’ aldus de onderzoeker.

ʻOuderdom is een veelkleurig proces dat ook veel sterke punten heeft’

Want die zijn er genoeg. Zo zijn ouderen volgens de onderzoeker zelfverzekerder en emotioneel stabieler. Bovendien verbeteren bepaalde cognitieve functies met de jaren, zoals onze metacognitie, oftewel het nadenken over het denken. Daardoor hebben we het bijvoorbeeld eerder in de gaten als we aan het piekeren slaan.

Hoe word je vitaal oud?

ʻUit onderzoek is gebleken dat genetische factoren voor ongeveer 25 procent bijdragen aan onze levensduur,’ zegt Levy. ʻDat suggereert dat op individueel niveau psychosociale en culturele factoren een grote rol spelen.’

Volgens neuropsycholoog Erik Scherder maakt het bijvoorbeeld uit hoe sociaal betrokken en nieuwsgierig je bent en of je jezelf cognitief blijft uitdagen, bijvoorbeeld door nieuwe dingen te blijven leren. ʻDat houdt de witte stof in de hersenen goed in vorm, wat belangrijk is voor hersenfuncties als geheugen, concentratie en soepele denkprocessen,’ legde Scherder eerder aan Psychologie Magazine uit.

Er zijn dus veel aspecten die meetellen en mensen die gezond en vitaal oud worden, hebben natuurlijk ook een beetje geluk gehad. Maar gezonde en energieke ouderen zijn volgens Scherder niet anders dan de rest: ʻZe vallen met name op omdat we ze afzetten tegen wat we verwáchten van ouderen.’

Dit vind je misschien ook interessant: Dit is het verschil tussen je gevoelsleeftijd en je kalenderleeftijd