‘Ik ben dat trekje van jou helemaal zat!’ Waarom bazen graag schreeuwen

Bazen schreeuwen niet alleen uit stress, maar ook om controle te krijgen. Onderzoekers ondervroegen bijna honderd leidinggevenden in de Verenigde Staten over de keren waarop zij op het werk naar iemand uitvielen. Dat bleek soms een emotionele reden te hebben, denk aan schreeuwen tijdens een stressvol moment. En soms was het grensoverschrijdende gedrag meer berekend, bedoeld om werknemers beter werk te laten afleveren, of om als een sterke leider te worden gezien. De leidinggevenden bleken meer schaamte en spijt te voelen na een ‘spontane’ schreeuwpartij. 

In Nederland komt grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer vaak voor. Uit onderzoek van het CBS in 2023 bleek dat 17% van alle werknemers tussen de 15 en 75 jaar de afgelopen twaalf maanden met ongewenst gedrag op het werk te maken had gehad, onder meer van leidinggevenden. In hoeveel gevallen dat ging om geschreeuw van bazen is niet bekend. 

Minachting voor ondergeschikten

Psychologie Magazine zette een poll uit op Instagram met de vraag of bezoekers zich herkenden in stelling ‘mijn manager verheft zijn stem weleens of schreeuwt tegen mij of collega’s’. Van de 902 lezers die hierop reageerden, antwoordde 17% ‘ja’. Zij hadden dingen te horen gekregen als ‘ruim je bureau eens op’ of ‘ik ben dat trekje van jou helemaal zat!’

‘De gewoonte om leiders als een speciaal soort mensen te behandelen, met bijzondere eigenschappen en talenten, leidt ertoe dat ze het gevoel hebben heel anders te zijn dan hun ondergeschikten,’ schrijven Naomi Ellemers en Dick de Gilder in hun boek De voorbeeldige organisatie, eerder geciteerd in Psychologie Magazine. ‘Hoe groter het machtsverschil, hoe groter de kans dat machthebbers minachting ervaren voor hun ondergeschikten en zich daardoor minder ethisch gedragen.’

Lees ook: Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer: waarom bazen zich misdragen

Ellemers legt uit waarom wangedrag van managers lang kan blijven doorgaan. ‘Uit ons onderzoek blijkt dat als we mensen confronteren met misstappen van iemand uit hun team of organisatie, ze daar net zo gestrest van worden als wanneer het over henzelf gaat. Dat maakt mensen heel gemotiveerd om wangedrag van anderen goed te praten: het was vast niet zo bedoeld, het was één keer, of per ongeluk, het gaat meestal goed. Dat geldt zelfs voor degenen die er het slachtoffer van zijn.’

Haar belangrijkste advies: steun elkaar en laat je niet tegen elkaar uitspelen. ‘Kaart het als groep aan bij de persoon die over de schreef gaat. Laat gezamenlijk weten dat diens gedrag niet door de beugel kan.’

Bron: Journal of Management, mei 2025