De U-curve van geluk blijkt niet meer te kloppen: hoe (on)gelukkig zijn jongeren en ouderen echt?
De wetenschap toonde lange tijd keer op keer aan dat jongeren en ouderen het gelukkigst zijn en dat we rond de veertig een geluksdip ervaren. Maar onderzoeker David Blanchflower en zijn collega’s ontdekten op basis van data die de afgelopen vijf jaar uit 44 landen zijn verzameld een nieuwe tendens: de tevredenheid onder de jeugd is sterk afgenomen.
Wat is (of was) de U-curve?
Hoe gelukkig je bent gedurende je leven, was volgens onderzoek redelijk goed te verspellen. Doorgaans werd eenzelfde trend gezien: het welzijn en geluksgevoel van de mens piekte in de jeugd, nam af op middelbare leeftijd (lees: we belandden in de beruchte midlifecrisis) en na het pensioen nam het gevoel van welbevinden weer een grote vlucht.
Dat was jarenlang (de U-curve is voor het eerst in 2008 beschreven) een van de meest opvallende en hardnekkige patronen in de sociale wetenschap. Je bent op je gelukkigst als je jong en oud bent, daartussen zijn we ontevreden, twijfelen we en is de drang naar verandering groot.
Hoe universeel is het patroon?
Desondanks waren er ook deskundigen die vraagtekens zetten bij de welbekende curve. Zo betwijfelde universitair hoofddocent sociologie aan de Universiteit van Leicester David Bartram al eerder in een stuk op The Conversation hoe universeel die curve is.
Volgens de socioloog verschilt de gelukscurve per land. Dat kan je niet over één kam scheren: ʻVerschillende sociale omstandigheden dragen bij aan verschillende uitkomsten.ʼ
Dat blijkt ook uit onderzoek van de Amerikaanse antropoloog Michael Gurven, dat eind vorig jaar werd gepubliceerd in het tijdschrift Science Advances. In niet-geïndustrialiseerde samenlevingen is de gelukslijn vaker vlak of zelfs omgekeerd: geluk neemt toe tot middelbare leeftijd, daarna zwakt de tevredenheid weer af.
Lees ook: Hoe flexibeler omgaan met je eigen regels je geluksgevoel kan vergroten
Hoe gelukkig zijn we echt als we ouder worden?
Bovendien zegt Bartram dat veel mensen voor grote uitdagingen komen te staan naarmate ze ouder worden en zich helemaal niet zo gelukkig voelen als verwacht. ʻLevensgeluk kan toenemen als we ouder worden, zolang we niet ziek worden, geen sterfgevallen meemaken of geen vrienden verliezen,ʼ zegt hij. Er kan van alles misgaan op oudere leeftijd.
Ook geluksonderzoeker Martijn Hendriks van de Erasmus Universiteit liet aan de Volkskrant weten dat hij twijfelt over de hoge score op het geluksgevoel onder ouderen. Het zijn waarschijnlijk vooral de fitte, mentaal gezonde ouderen die kunnen deelnemen aan zo’n onderzoek, wat volgens de onderzoeker een vertekenend beeld kan geven.
Waarom keldert het geluksgevoel van de jongere generatie?
Terug naar het onderzoek van Blanchflower. Dat jongeren minder gelukkig zijn en minder lekker in hun vel zitten, is een tendens die volgens de onderzoekers in veel landen wordt gezien; ook Nederland en buurlanden, waaronder Scandinavië, Frankrijk en Duitsland.
ʻWe zien dat het U-vormige patroon vanaf ongeveer 2013 plotseling begint te verdwijnen,ʼ zegt Blanchflower in een artikel van Darthmouth. ʻHet welzijn van jongeren, en vooral van jonge vrouwen, is afgenomen.ʼ
Waar die kentering in het geluksgevoel onder jongeren precies vandaan komt, is lastig om met zekerheid te zeggen. Maar één ding weet de onderzoeker wel: de pandemie speelt geen rol. ʻCovid zette ons op een zijspoor en gooide roet in het eten van onze onderzoeksresultaten,ʼ zegt Blanchflower. Het maskeerde de langetermijntrend die al gaande was: we zijn meer online en hebben minder menselijk contact.
Ook interessant: De Nederlandse jeugd: problemen en toch gelukkig
Wat is de rol van social media?
De trend die de onderzoekers wel duidelijk zien en dus vermoedelijk een rol speelt, is (de toename van) smartphone- en socialmediagebruik. ʻHoe meer kinderen op hun telefoon zitten, hoe minder ze echt contact met elkaar hebben. Dat heeft invloed op de manier waarop het brein zich ontwikkeld.ʼ
Uit verschillende studies blijkt volgens Blanchflower dat het welzijn vooral is afgenomen onder jongeren die veel online zijn. Daarnaast vergroten social media de kans op cyber bullying. En dat heeft volgens Blanchflower grote effecten op hoe gelukkig een kind is. ʻOok vijftig jaar later nog,ʼ benadrukt hij.
Lees ook: Hoogleraar Eveline Crone: ‘Jongeren willen niet meer steeds online zijn’
