Vergeet goede voornemens: waarom terugblikken op het afgelopen jaar juist belangrijk is

Aan het eind van het jaar kijken we vaak alweer naar het nieuwe jaar. Maar uit verschillende onderzoeken blijkt dat het verstandig is om terug te blikken op periodes die achter ons liggen. Hoe pak je dat aan en waar moet je op letten?

Aan het einde van het jaar zijn we druk met het bedenken van goede voornemens voor het nieuwe jaar. En dat terwijl even stilstaan en reflecteren op het afgelopen jaar minstens zo belangrijk is, meent Fuchsia Sirois, hoogleraar sociale en gezondheidspsychologie aan de Universiteit van Durham. Ze schrijft in een blog van Psychology Today dat het ons helpt om perspectief te krijgen op wat we het afgelopen jaar hebben bereikt, geleerd en meegemaakt.

Scroll bijvoorbeeld eens door je foto’s of blader door je agenda of je recente dagboeken. Wat heb je allemaal gedaan dit jaar? Waarschijnlijk ben je veel dingen alweer vergeten en heb je meer gedaan dan je je bewust bent. Het kan spannend zijn om terug te kijken, zegt Sirois. ‘Misschien word je herinnerd aan minder leuke dingen of fouten die je hebt gemaakt. Maar om vooruit te komen, moet je terugkijken.’

Waarom terugkijken goed voor je is

Reflecteren op het afgelopen jaar heeft volgens Sirois verschillende positieve effecten:

• Het geeft je nieuwe motivatie: ‘Terugblikken op het afgelopen jaar, op zowel de positieve als negatieve dingen, kan nuttig zijn om jezelf te motiveren om meer met je doelen aan de slag te gaan in het nieuwe jaar’, zegt Sirois.
• Het versterkt je zelfvertrouwen: Uit onderzoek blijkt dat terugblikken ons zelfvertrouwen kan versterken. ‘Door terug te kijken naar wat je hebt bereikt, herinner je je dat je doelen daadwerkelijk kunt realiseren, want het is je al eerder gelukt’, legt Sirois uit.
• Het vergroot je dankbaarheid: Sirois: ‘Wanneer je reflecteert, kun je genieten van je successen, en dankbaarheid voelen voor de dingen die je afgelopen jaar hebt meegemaakt en de mensen die je hebt ontmoet.’ Dit zorgt er volgens haar voor dat je het komende jaar ook met een dankbare houding begint.
• Het maakt je veerkrachtig: Uit weer ander onderzoek blijkt dat terugblikken ervoor zorgt dat je makkelijker herstelt van tegenslagen en soepeler meebeweegt met veranderingen.

Zorg dat terugblikken niet omslaat in piekeren

Natuurlijk is afgelopen jaar niet alleen maar gevuld met positiviteit; nare gebeurtenissen, ontmoetingen en ervaringen maken ook deel uit van het leven. Om ervoor te zorgen dat reflecteren niet omslaat in piekeren, is het volgens Sirois belangrijk om iets te doen met de opgedane inzichten. ‘Dat kan het verschil maken tussen hernieuwde motivatie om het volgend jaar anders aan te pakken of het terechtkomen in een neerwaartse spiraal van verwijten en spijt.’

Stel dat je vorig jaar gezonder wilde leven, maar in plaats daarvan juist ongezonder hebt gegeten of minder hebt bewogen. Dan zou je kunnen denken: ‘Had ik maar gezonder gegeten’ of ‘had ik maar meer bewogen’. Sirois zegt dat focussen op wat er misging zonder een duidelijk plan voor de toekomst te hebben, demotiverend kan werken en gevoelens van ontevredenheid over de gebeurtenis kan versterken.

Uit onderzoek blijkt dat je beter een specifiek toekomstscenario kan formuleren. Bedenk wat gezonder eten voor jou inhoudt. Bijvoorbeeld: ‘Had ik maar minder suiker gegeten, of minder junkfood, of minder vlees’. Zet dat vervolgens om in een plan voor volgend jaar. Dan heb je meteen een goed aanknopingspunt mocht je wel met goede voornemens aan de slag willen.

Lees ook: Met de WOOP-methode worden je doelen voor het nieuwe jaar haalbaar

Bronnen: A. Bandura, Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change, Psychological Review, 1977 / M. F. Crane, e.a., How resilience is strengthened by exposure to stressors: the systematic self-reflection model of resilience strengthening, Anxiety Stress Coping, 2019 / F. M. Sirois, e.a., “If Only I Had Done Better”: Perfectionism and the Functionality of Counterfactual Thinking, Personality and Social Psychology Bulletin, 2010