Waarom we de zomer van 2020 nooit meer vergeten
Deze zomer waarschijnlijk geen verre vakantie of naar dat leuke festival: hoewel de wereld voorzichtig weer op een kiertje gaat, moeten we veel van onze vakantiegenoegens dit jaar dichter bij huis zoeken. Zucht, de lente en zomer van 2020 worden allesbehalve memorabel – denken we.
Maar niets is minder waar: juist aan deze rare periode houden we waarschijnlijk veel herinneringen over. Dat komt doordat we vooral in ons geheugen opslaan wat afwijkt van het gemiddelde, weet geheugenexpert Douwe Draaisma, hoogleraar psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Zowel in positieve als negatieve zin: ‘Heel vervelende herinneringen onthouden we voor onze eigen bestwil, om ons later uit de moeilijkheden te houden. En ook heel fijne herinneringen blijven bewaard. We onthouden vooral wat op de een of andere manier bijzonder is. In het grijze gebied tussen piekervaringen en nare gebeurtenissen wordt daarentegen flink geruimd.’
Nieuwe herinneringen
Met name gebeurtenissen die geladen zijn met sterke emoties, zoals blijdschap, angst of verwondering, krijgen een plekje in ons autobiografische langetermijngeheugen, waar we ronddwalen als we herinneringen ophalen over ons leven. Net als unieke ervaringen, die we als eerste én enige keer op die manier meemaken.
Draaisma: ‘Herinneringen zijn net als overlay photography: als je iets vaker doet, komen de beelden daarvan als het ware over elkaar heen te liggen. Als je je zomer vaker op dezelfde (soort) vakantiebestemming doorbrengt, weet je op den duur niet meer of je een bepaalde gebeurtenis de derde of vierde keer dat je er was hebt meegemaakt – alles loopt door elkaar.’
Al die zomers op vliegvakantie naar eenzelfde soort huisje of hotel kunnen dus samenvloeien tot één grote vakantieherinnering, terwijl de kans groot is dat de bijzondere momenten uit deze lente en zomer je langdurig bijblijven. De eerste keer dat je – na wekenlange quarantaine – een wandeling maakte in het bos en verwonderd alle kleuren en geluiden in je opnam.
De onwerkelijke stilte midden in de stad. De blijdschap om na maanden je ouders op leeftijd weer te zien, of de vakantie in eigen land naar een plek waar je anders nooit heen zou gaan.
Het gaat om de details
Met het dagboek in het kader hieronder help je je geheugen een handje, want ons autobiografisch geheugen heeft ook de neiging om onze herinneringen met de jaren wat te vervormen en te kleuren in het licht van latere ervaringen. Hoe meer details je noteert, hoe beter je je ze later weer voor de geest kunt halen. Probeer je ervaring dus steeds zo precies mogelijk te beschrijven: wanneer was het, waar, hoe zag de omgeving eruit, wie waren erbij, wat deden jullie?
Dagboek: mijn zomer van 2020
Voor het eerst na maanden weer ergens dansen, naar het theater of ‘live’ vergaderen met je collega’s: deze periode zit vol met nieuwe ‘eerste keren’. Welke is je het meest bijgebleven? Probeer er één te kiezen. Beschrijf zo nauwkeurig mogelijk hoe dat was en wat je voelde (positief of negatief).
- Op welke ‘eerste keer’ verheugde je je het meest? Hoe was het?
- Tegen welke ‘eerste keer’ zag je het meest op of waarbij voelde je weerstand om weer te gaan doen? Hoe was het?
- Van wie maakte het de meeste indruk dat je ze voor het eerst weer kon zien of aanraken? Bijvoorbeeld je beste vriend(in), (groot)ouders of kleinkind. Probeer er één te kiezen. Beschrijf zo precies mogelijk hoe dat was en wat je voelde.
- Heb je tijdens deze periode een of meer momenten van verwondering ervaren? Bijvoorbeeld: de eerste wandeling in de natuur, de stilte van de stad, met een mondkapje in het OV, weer op een ‘echt’ kantoor zijn.
- Kun je meer details beschrijven van dat moment? Waarover verwonderde je vooral, wat gebeurde er? Wat voelde je erbij?
- Krijgt de zomervakantie dit jaar een andere invulling dan andere jaren? Zo ja, kun je meer details beschrijven van deze vakantie (waar ging je naartoe, hoe zag de omgeving eruit, wie waren erbij, wat deden jullie?)
- Wat is je er het meest van bijgebleven, in positieve of negatieve zin?
- Hoe denk je dat je over tien jaar zult terugkijken op deze periode? Wat zal je het meest bijblijven, verwacht je?
- Als persoonlijk geheugenexperiment kun je dit dagboek uitscheuren, in een envelop doen en die over tien jaar openen. In hoeverre komt wat je terugleest dan nog overeen met wat je je herinnert? Komen bepaalde herinneringen weer boven?
