Wat als het niet meer botert in je vriendschap?

Een goede vriendschap ontstaat niet vanzelf – het groeit doordat beide mensen erin investeren, stelt Kelly Campbell, hoogleraar psychologie aan de California State University en onderzoeker naar relaties en vriendschappen in Psychologie Magazine. Af en toe een appje sturen is niet genoeg: echte vrienden zoeken contact, gaan bij elkaar langs, lunchen samen of maken een wandeling.

Wat houdt een goede vriendschap in?

Twee dingen spelen volgens haar een belangrijke rol in een vriendschap: zelfonthulling en wederkerigheid. Zelfonthulling betekent dat je jezelf durft te laten zien aan de ander – je gevoelens, je kwetsbaarheden, wat je meemaakt in het leven. Dat maakt een band hechter en zorgt voor meer begrip. Wederkerigheid houdt in dat het contact en de openheid van twee kanten komen. Een vriendschap kan niet door één persoon alleen worden gedragen. Het is een wisselwerking van geven en ontvangen.

Samen vormen deze twee factoren de basis voor intimiteit in een vriendschap, zegt Campbell. Binnen die vertrouwensband begrijpen vrienden elkaar, steunen ze elkaar en is er sprake van loyaliteit en zorgzaamheid.

Lees ook: Dit zijn volgens onderzoekers de 10 (ongeschreven) regels van vriendschap

Wat als je merkt dat deze intimiteit er niet meer is?

Het is heel normaal dat vriendschappen veranderen of soms zelfs stranden. Uit een poll onder ruim achthonderd volgers van Psychologie Magazine blijkt dat bij 96 procent weleens een vriendschap is stukgelopen.

Onderzoek van onder andere socioloog Gerard Mollenhorst aan de Universiteit Utrecht laat zien dat onze vriendenkring zich ongeveer elke zeven jaar vernieuwt. In die tijd verdwijnt gemiddeld de helft van onze vrienden uit ons leven, maar er komt ook een nieuwe lichting voor terug. Vriendschappen kennen dus een soort cyclus: ze ontstaan, groeien, veranderen en soms eindigen ze, hoe pijnlijk dat ook kan zijn.

Vaak komt dat doordat ons leven ook verandert. We krijgen een andere baan, verhuizen, beginnen aan een nieuwe hobby of komen in een andere levensfase. Vooral vriendschappen die ontstaan door omstandigheden, zoals met collega’s of buren, lopen meer kans om te verdwijnen. Zodra de gezamenlijke context wegvalt, verliezen we elkaar gemakkelijk uit het oog.

De volgers van Psychologie Magazine noemen verschillende redenen waarom hun vriendschap stuk liep, bijvoorbeeld: verhuizing, gebrekkige communicatie en andere normen en waarden – zie het kader voor meer voorbeelden.

Wat doe je als het niet meer botert?

Volgens Menelaos Apstolou, hoogleraar evolutionaire psychologie aan de universiteit van Nicosia, verbreken we een vriendschap over het algemeen op twee manieren: je trekt de pleister er in één keer af, bijvoorbeeld door het gesprek aan te gaan en duidelijk te zeggen dat je de vriendschap wilt beëindigen. Of je neemt langzaam steeds meer afstand en hoopt dat het contact vanzelf verwatert, door smoesjes te verzinnen of niet meer echt te reageren.

Van de volgers van Psychologie Magazine geeft 39 procent aan concreet een punt achter een vriendschap te zetten, en 61 procent laat de vriendschap langzaam verwateren.

Wat is een nette manier om een vriendschap te verbreken?

Als het voor jullie beiden goed voelt om het contact geleidelijk te laten verwateren, is daar niets mis mee. Maar soms voelt het beter om het uit te spreken. Hoe begin je zo’n gesprek?

Hoe lastig en ongemakkelijk het ook is, doe het face-to-face en niet via een appje, staat als belangrijkste advies op Psychologencollectief PsyNed. Geef duidelijke redenen, maar haal geen oude koeien uit de sloot. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik merk dat we uit elkaar zijn gegroeid en onze gesprekken me minder energie geven’ in plaats van ‘jij luistert nooit en drie jaar geleden liet je me ook al zitten.’ Luister ook naar het verhaal van de ander en probeer niet in de verdediging te vallen. Onthoud waarom jullie ooit vrienden werden en benoem ook mooie herinneringen tijdens het gesprek.

Of je nu kiest voor een duidelijk gesprek of de vriendschap langzaam laat uitdoven, een vriend verliezen is bijna altijd emotioneel geladen. Het kan pijn doen en schuldgevoelens oproepen. ‘Het was heel moeilijk, want de ander was ontzettend gekwetst’, laat een volger weten. En een ander zegt: ‘Het voelde als een soort rouwproces’.

Tegelijkertijd kan het ook opluchten: er valt een spanning weg, je krijgt ruimte voor jezelf of voor nieuwe contacten. Zo gaf een volger aan dat het haar vooral veel rust gaf.

Ook interessant: Vriendschappen: hoe komt het dat ze zo verschillen?