Pam van der Veen: ‘Met wrange grappen hou ik de wanhoop op afstand, het is een copingmechanisme’
Sarcasm: one of the many services I offer. Van een vriend kreeg ik een koffiemok met deze tekst erop. En inderdaad, niks mis met een scherpe grap, vind ik. Maar helaas wil dat sarcasme van mij nog weleens omslaan in cynisme. Vooral als ik verdriet heb of me zorgen maak.
En dat is best vaak aan de hand in de wereld van nu. Klimaatrampen, oorlogen, de opkomst van extreemrechts – ik zie het soms echt even niet meer zitten. En dan slaat het toe, het cynisme.
Het is een copingmechanisme: met wrange grappen hou ik de wanhoop op afstand. ‘Zo’n Rode Lijn-demo heeft natuurlijk geen zin, maar ik heb wél mijn tienduizend stappen gezet!’ Of: ‘Ja hoor, goed dat je plastic scheidt. Kun je straks met een gerust hart naar Bali vliegen.’
‘Ja hoor, goed dat je plastic scheidt. Kun je straks met een gerust hart naar Bali vliegen’
Met die vibe schiet natuurlijk niemand iets op. Ikzelf al helemaal niet. Cynisme gaat uit van wantrouwen en bitterheid en de overtuiging dat de mens een egoïstisch wezen is. En dat is giftig, zegt psycholoog Jamil Zaki in het nieuwste nummer. Wie anderen niet vertrouwt, trekt zich terug, heeft vaker depressieve en lichamelijke klachten én gaat eerder dood. Bovendien zetten cynici zich niet in voor de samenleving, omdat ze niet geloven dat ze een verschil kunnen maken.
Bij zo’n club wil je natuurlijk niet horen. Dus probeer ik van een gelegenheidscynicus te transformeren in een ‘hoopvolle scepticus’. Iemand met een realistische, kritische blik, die toch niet verbitterd raakt of afhaakt. Die zich committeert aan wat wél werkt – van de straat opgaan tot iets liefs voor iemand doen.
‘Hoop is een vaardigheid die we actief kunnen cultiveren,’ zegt Zaki. Mooie verhalen over veerkracht en verbinding, over initiatieven die de wereld beter maken, over mensen met – ondanks alles – geloof in de toekomst, helpen daarbij. Inspirerend, een recept tegen cynisme en vóór een hoopvoller perspectief.
Samen staan we sterk: 3 vrouwelijke activisten vertellen
