In relatietherapie: ‘Eigenlijk ben ik gewoon verslaafd aan seks’
‘In relaties zoek ik bevestiging. Of nee, erkenning,’ zegt Ilse. Ze kijkt ernstig. ‘In seks trouwens ook. Pas als iemand me leuk vindt voor de seks bén ik ook leuk, snap je?’
Ik snap het, maar Ilse geeft me geen tijd om iets te zeggen. ‘Eigenlijk ben ik gewoon verslaafd aan seks. Ik wil steeds dat shot, die fix. Dat ik er mag zijn. Dat ik er toe doe…’
Ze kijkt me aan, nu mag ik wat zeggen. Maar ik weet niet wat. Dus gaat ze weer verder: ‘Mijn zelfbeeld is volkomen afhankelijk van anderen. Komt door mijn vader, die had altijd kritiek. Ging ik naar de havo, zei hij: waarom geen atheneum? Mijn grote broer wel hè, atheneum. Hij wel.’
Daar is het grote vergelijken weer. Mensen met een depressie doen het: hij wel, ik niet. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis doen het ook: iedereen, behalve ik. Vergelijkers zijn meestal verongelijkt.
‘Je vergelijkt jezelf met anderen. Met je broer,’ zeg ik.
Maar Ilse zit alweer op een ander gedachtenspoor. ‘Het lukt me niet om in een relatie te blijven. Ik ga altijd vreemd. Ik ben nog nooit níét vreemdgegaan, snap je?’
Ik snap het, maar…
‘In al mijn relaties! Het is net weer misgegaan. Ik ging al twee jaar met een jongen die belangrijk voor me is. Was. Slim, studeert filosofie. Slimme vrienden. Maar ik kon niet meekomen. Ik wist niet wat ik tegen ze moest zeggen. Maar ze wilden wel allemaal met me naar bed.’
Ilse’s verhouding met de student kwam ten einde nadat hij ontdekte dat ze met zijn beste vriend naar bed was geweest. ‘Waarom doe ik dat toch?’
‘Waarom steeds dat shot?’ zeg ik. Ilse knikt, ernstig.
Freud meende dat het wezen van de doodsdrift de neiging tot herhaling is. Eindeloos herhalen we het verleden, ook al richten we onszelf daarmee te gronde. Sterker nog: zelfdestructie is het doel van deze herhalingsdrift.
Elk levend organisme wil zo terugkeren naar de anorganische staat, het stof waaruit het is voortgekomen, de dood. Wat is Ilse aan het herhalen? Freud had het wel geweten: Ilse deelt het bed met alle mannen behalve die ene. Maar het is zijn goedkeuring die ze bij iedereen zoekt.
‘Ik vind het zorgelijk,’ zeg ik aan het einde van deze eerste sessie. ‘Niet zozeer dat je met iedereen naar bed gaat, maar dat je dat doet om iets groots en vreselijks af te wenden. Ik wil weten wat dat is. Daar moet het over gaan in onze gesprekken.’
‘Ja, zo zie ik het ook,’ zegt Ilse. ‘Die erkenning, bedoel je toch? Waarom wil ik die? Wat gebeurt er als ik die niet krijg?’
‘Juist. En van wie wil je eigenlijk erkenning? Van de mannen met wie je naar bed gaat?’
‘Of van mijn vader?’ zegt Ilse. Ze lacht om de verrassing op mijn gezicht.
‘Ja, duh.’
‘Deze behandeling,’ zeg ik, ‘hoeft niet lang te duren.’
