Het komt vaker voor dan je denkt: een kind dat het contact met een ouder verbreekt, vaak na een scheiding. Uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat 1 op de 5 kinderen van gescheiden ouders (nu tussen de 25 en 46 jaar) geen contact meer heeft met de vader. Bij moeders is dat 1 op de 20. Hoe groot het totale aantal ouders en kinderen is dat elkaar niet meer ziet, is onbekend – maar de persoonlijke impact is groot.

‘Een breuk komt nooit uit de lucht vallen,’ zegt familietherapeut Henk Smits in een artikel dat eerder werd gepubliceerd in Psychologie Magazine. ‘Daar gaat vaak een lange geschiedenis aan vooraf, waarin misverstanden, verwachtingen en oude pijn zich opstapelen.’ Toch voelt het voor ouders vaak als een plotselinge ramp. Het verdriet is rauw, soms vergezeld door schuldgevoel, schaamte of zelfs geheimhouding.

Afstand als bescherming

‘Kinderen willen hun ouders gelukkig maken,’ zegt Smits. ‘Maar als ze het gevoel hebben dat dit keer op keer niet lukt, kan een breuk de enige manier lijken om zichzelf Ă©n hun ouders te beschermen tegen nog meer pijn.’ Volgens hem zijn zulke beslissingen zelden lichtvaardig. Vaak is er sprake van complexe dynamieken binnen het gezin, beperkte zelfreflectie bij een of beide partijen, onverwerkte jeugdtrauma’s, of conflicten rond bijvoorbeeld een partnerkeuze. Seksueel misbruik of loyaliteitsproblemen na een scheiding kunnen eveneens meespelen.

‘Een breuk is een wanhoopsdaad die uiteindelijk draait om Ă©Ă©n verlangen: gezien worden in wie je echt bent,’ zegt familietherapeut Mirjam Diatlowicki. in datzelfde artikel. Ze benadrukt dat ouders vaak onbewust verwachtingen koesteren: over levenskeuzes, carriĂšres of relaties. Als een kind daarvan afwijkt, kan het afstand nemen als een noodzakelijke stap voelen.

Juist omdat een familiebreuk zo schrijnend is, willen ouders vaak het contact forceren. Maar dat werkt meestal averechts. ‘We hebben lang niet altijd controle over wat ons overkomt,’ zegt therapeut Gijs Jansen, in dit artikel waarin moeder Anna vertelt over de breuk met haar dochter.  ‘Onze eerste neiging is verzet: “ik wil dit niet!” Maar pas als we stoppen met vechten tegen de werkelijkheid, ontstaat er ruimte voor herstel.’ Dat betekent niet dat je de pijn moet wegdrukken. Integendeel. ‘Geef je verdriet aandacht. Anders gaat het alleen maar harder roepen,’ aldus Jansen.

De deur op een kier

Diatlowicki raadt ouders aan om af en toe een kaartje of bericht te sturen, met een open toon: ‘Is er ruimte om
?’ Zelfs als het kind niets laat horen, kan dit helpen om de deur op een kier te houden. Een dagboek bijhouden kan ook helpen: schrijf wanneer je aan je kind dacht, wat je hebt gestuurd, wat je hoopt. Zo blijft de band innerlijk bestaan.

Wanneer contactherstel wĂ©l mogelijk is, is het belangrijk dat beide partijen over hun eigen ervaringen spreken – niet over het gedrag van de ander. Smits: ‘Vertel wat iets met jĂłu deed, niet wat de ander fout heeft gedaan. En als er schuld is, erken die dan. Soms opent dat voorzichtig de weg terug.’