Waarom de feestdagen niet voor iedereen ‘de mooiste tijd van het jaar’ zijn

De feestdagen lijken altijd warm, gezellig en verbindend te zijn. Toch voelt december voor veel mensen als een maand vol moeten: verplichte etentjes, sociale verwachtingen en een agenda die geen ademruimte laat. Waar zien we tegenop? En wat kun je eraan doen?

Bijna een kwart van de Nederlanders ziet op tegen de feestdagen, blijkt uit een onderzoek onder ruim duizend mensen. Van de ondervraagde Nederlanders voelt bijna de helft zich vermoeider dan normaal en een derde geeft aan stress te krijgen van sociale verplichtingen, op te zien tegen zakelijke feestjes en zich zorgen te maken over de extra uitgaven die de feestdagen met zich meebrengen.

Een deel van de volgers van Psychologie Magazine herkent zich hierin. Een Facebookbericht over opzien tegen de feestdagen riep maar liefst 338 reacties op. Hoewel sommige volgers aangaven nergens tegenop te zien, liet het merendeel weten wél tegen een aspect van de feestdagen op te kijken.

Waarom de feestdagen niet altijd en voor iedereen leuk zijn

In de reacties van de volgers van Psychologie Magazine en in het eerder genoemde onderzoek klinkt hetzelfde terug: de feestdagen brengen voor veel mensen meer met zich mee dan alleen gezelligheid.

Sociale verplichtingen

Uit het onderzoek blijkt dat sociale verplichtingen voor de meeste mensen een rol spelen in het opzien tegen de feestdagen, namelijk voor 60 procent van de ondervraagden. Denk hierbij aan etentjes, borrels en familiebezoeken, maar ook aan werkgerelateerde activiteiten zoals zakelijke kerst- of nieuwjaarsborrels.

‘Het stoort mij dat ik geacht wordt op bepaalde plekken te zijn. Afgrijselijk, dat verplichte karakter. Geen écht vrije keus hebben, zonder gedoe en scheve blikken’, reageert een volger onder onze post op Facebook.

Minder ruimte voor eigen wensen en behoeften

‘Het is soms lastig om je vast te houden aan je eigenheid tijdens de feestdagen. Je moet je aanpassen aan anderen en hun gewoonten of wensen‘, vertelde psycholoog en socioloog Wendy van Mieghem al eerder in een artikel van Psychologie Magazine.

Eén van de volgers van Psychologie Magazine zegt zich inderdaad te schikken naar de wensen van de familie: ‘Mijn schoonmoeder verwacht ons van elf uur ’s ochtends tot zo’n tien uur ’s avonds, terwijl ik daar zelf helemaal geen behoefte aan heb.’

Ruzies en spanningen

Daarnaast kunnen familieruzies en onderlinge frustraties opeens weer bovenkomen tijdens de feestdagen. 17 procent van de respondenten geeft aan dat ze tegen de feestdagen opzien door ruzies en spanningen.

Gecombineerd met de druk om het ‘gezellig’ te houden, want ‘het is maar eens per jaar kerst’ en ‘we zien elkaar al zo weinig’ kan dat zorgen voor een beladen sfeer, zegt Van Mieghem. Een volger herkent dit: ‘Tijdens de feestdagen doen we alsof iedereen geweldige contacten heeft met zijn familie en vrienden en alsof dit de normaalste zaak van de wereld is.’

Volg het gratis minicollege ‘Familiepatronen tijdens de feestdagen’ – Psychologie Magazine

Financiële zorgen

Cadeau’s, eten, drinken en versiering: december is een dure maand. 17 procent van de ondervraagde Nederlanders heeft financiële zorgen rondom kerst en oud en nieuw.

Dat we tijdens de feestdagen diep in de buidel tasten, blijkt: een Nederlands huishouden geeft gemiddeld 558 euro uit aan de kerstdagen. En dat terwijl 1,7 miljoen mensen in Nederland het financieel zwaar hebben.

Eenzaamheid en gemis

Van de ondervraagden van het onderzoek zegt 23 procent op te zien tegen de feestdagen door eenzaamheid. ‘Ik heb weinig familie en ik heb geen vriendengroep. Dus ik ga alleen gourmetten bij mijn schoonmoeder en verder ben ik gewoon thuis. Dat voelt een soort van eenzaam’, legt een volger uit.

Verder zijn er ook mensen die iemand moeten missen tijdens de feestdagen. Zo geven meerdere volgers aan dat ze een dierbare missen. Sommigen vieren dit jaar bijvoorbeeld voor het eerst kerst zonder hun vader of moeder.

Lees ook: Voor mij geen kerst

Vermoeidheid en overprikkeling

De decembermaand put veel mensen uit. Van de respondenten voelt 44 procent zich vermoeider dan normaal in deze maand. De sociale verplichtingen en de algemene feestdagendruk zorgen voor vermoeidheid. Veel Nederlanders raken bovendien overprikkeld door het opeenstapelen van activiteiten en het wegvallen van een vast ritme, mede door andere eet- en drinkgewoonten.

‘Ik word overprikkeld door de sociale verplichtingen, drukte in de winkels en de onduidelijkheid over hoe lang de samenkomsten gaan duren. Ook ben ik bang voor overbelasting en dat ik mijn eigen grenzen overga omdat ik sociaal acceptabel wil overkomen’, zegt een volger dan ook.

Een deel voelt daarnaast de spanning toenemen door de eindejaarsdrukte op werk of studie. Sommigen maken zich zorgen over hun gezondheid of gewicht. Bovendien wegen de donkere, kortere dagen sterk mee. Samen maken deze factoren december voor velen een maand waarin de energie sneller opraakt dan ze zouden willen.

Wat je kunt doen? Niet teveel verwachten

Toch geeft bijna de helft van de ondervraagden aan dat de gezelligheid helpt om de decemberdrukte beter aan te kunnen. Het helpt ook om niet teveel verwachten van de feestdagen, vertelde de Amerikaanse psycholoog Elaine Rodino in een podcast van de American Psychological Association. De feestdagen hoeven volgens haar niet perfect te zijn. Houd het zo ontspannen mogelijk, plan niet te veel taken of etentjes en heb lak aan de stijlvol gedekte tafels en lachende familiefoto’s op social media.

‘Realiseer je dat het maar een paar dagen zijn’, adviseert Rodino. ‘Blijf de dingen doen die je normaal ook doet om je goed te voelen, zoals lezen of een bad nemen, en bouw ruimte in om een moment voor jezelf te hebben. En heb je niks met de gewoonten uit je jeugd, begin dan je eigen, nieuwe tradities. Met vrienden of familie, of gewoon alleen.’

Lees ook: Het vieren waard: 5 redenen om de feestdagen te koesteren