Hoogsensitiviteit en autisme worden vaak met elkaar verward: een probleem, zegt deze expert
Ben je snel overprikkeld? Dan moet je wel hoogsensitief zijn, zegt de een. Nee, dan ben je autistisch, zegt de ander. Of ben je het allebei?
Het grote publiek weet inmiddels dat sommige breinen anders functioneren dan ‘normaal’. Maar er gaat nog veel foutieve informatie rond, waardoor met name hoogsensitiviteit en autisme met elkaar worden verward, zegt hoogsensitiviteitexpert Esther Bergsma. ‘Influencers op social media hebben de neiging om HSP en autisme op een hoop te gooien. En ook zorgprofessionals kunnen zich vergissen doordat hoogsensitiviteit niet in hun opleiding aan bod komt.’
Ze schreef daarom met collega Séverine Van De Voorde en autisme-expert Peter Vermeulen een zogeheten communiqué, een uiteenzetting waarin ze duidelijk willen maken wat de verschillen tussen autisme en hoogsensitiviteit zijn.
Waar gaat het mis?
Bergsma: ‘Het is niet gek dat beide profielen door elkaar worden gehaald want HSP’s en mensen met autisme hebben vaak dezelfde ervaringen. Ze kunnen snel overprikkeld zijn, de behoefte voelen om zich terug te strekken, of slecht slapen, bijvoorbeeld. Dat zijn uitingen van een overbelast stresssysteem, iets waar zowel mensen op het spectrum als mensen die hoogsensitief zijn vaker last van hebben. Maar de oorzaken van die overbelasting verschillen.
De belangrijkste eigenschap van hoogsensitiviteit is dat het brein informatie intens verwerkt. Dankzij hersenscans weten we dat bij HSP’s meer hersenengebieden actief worden bij het uitvoeren van een taak, en er meer verbindingen worden gelegd dan gemiddeld. HSP’s doen er bovendien langer over om hun reactie te bepalen omdat ze veel verschillende perspectieven meenemen, waaronder de sociale context.
Iemand met autisme heeft er daarentegen last van dat veel processen niet automatisch verlopen, zoals de context van een situatie zien, zich in het perspectief van de ander kunnen verplaatsen en aanvoelen wat er in een sociale interactie nodig is. Zij moeten daardoor meer redeneringskracht inzetten, wat ook veel energie kost.’
Ben je hooggevoelig? Met deze vragenlijst ontdek je in hoeverre je hoogsensitief bent
Waarom is het belangrijk om onderscheid te maken tussen HSP en autisme?
‘Omdat het een andere aanpak vraagt. Stel dat iemand op het werk veel last heeft van geluid, zoals pratende collega’s. De oplossing is dan afhankelijk van de precieze oorzaak. Bij iemand die sensitief is, kan het zijn dat de last vooral zit in de aard van de gesprekken, bijvoorbeeld het roddelen van bepaalde collega’s. Voor diegene is het misschien belangrijk om iets aan de sociale veiligheid op de werkvloer te doen. Iemand met autisme schiet door continu geluid misschien telkens in de stress van: is er wat aan de hand? Diegene kan er baat bij hebben om af en toe een koptelefoon op te zetten, of op een rustige plek te werken.’
Is het mogelijk om zowel hoogsensitief te zijn als op het spectrum te zitten?
‘Wetenschappelijk gezien kunnen daar nog geen harde conclusies over worden getrokken, en kan ik daar dus geen uitspraak over doen. Maar gezien wat we weten over de breinwerking lijkt het onwaarschijnlijk dat beide tegelijkertijd kunnen voorkomen.’
Ook interessant: Zo ziet autisme er bij vrouwen uit (en dat is anders dan bij mannen)
