We voelen ons permanent gehaast, zegt deze neuropsycholoog: ‘Haal eens niét alles uit je dag’

Je leven gaat aan je voorbij als je altijd aan het haasten bent. Voor wie zich moe, ongelukkig en duizelig voelt van het moordende tempo van alledag, is er een remedie: langzamer leven. Maar hoe bereik je dat?

‘Veel mensen denken dat slow living betekent dat je alles langzaam doet, of minder doet, of passief wordt, maar dat is het allesbehalve’, legt de Canadese schrijver en spreker Carl Honoré uit. Hij zette twintig jaar geleden de slowbeweging op de kaart met het boek Slow – Een wereldwijde revolutie. ‘Bij slow gaat het vooral om het veranderen van onze verhouding met tijd. In plaats van
zo veel mogelijk in een dag te willen proppen en altijd haast hebben, ga je op een natuurlijker manier om met tijd door elk moment de aandacht te geven die het verdient. Dat kan leiden tot een vrediger, gelukkiger en betekenisvoller leven.’

We praten en lopen zelfs sneller

Deze lifestyle is volgens Honoré harder nodig dan ooit. We praten sneller, lezen sneller en binnen twintig jaar zijn we zelfs tien procent sneller gaan lopen, schrijft Johann Hari in zijn boek De aandacht verloren. En ook al hoor je weleens dat deze drukte ‘tussen de oren zit’, we krijgen nu daadwerkelijk meer prikkels op ons afgevuurd dan pakweg dertig jaar geleden.

‘We worden continu blootgesteld aan prikkels’, zegt Margriet Sitskoorn, neuropsycholoog en schrijver van onder meer Hersenhack en Tijd tekort/tijd genoeg. ‘Vroeger reguleerde je zelf je aandacht, besliste jij waar je je aandacht aan wilde geven. Nu wordt dat bepaald van buitenaf. Zodra je telefoon trilt of rinkelt, wordt je aandacht meteen getrokken. Dat is voor de gemiddelde westerling zo’n honderd keer per dag. Zelfs als je telefoon stil is, heb je nog het gevoel dat je ’m moet checken: er is steeds de verwachting van een nieuwtje of een like.’

Wil je tijdens een volgend saai moment naar een scherm grijpen, verzet je dan, adviseert Margriet: ‘Daag jezelf uit om gewoon op de bank te zitten en je ongemakkelijk te voelen. Er zullen gedachten in je opkomen als: ik moet de afwas doen, ik moet mijn zus bellen. Laat ze maar naar boven komen en schrijf ze desnoods op. Maar handel niet en blijf zitten, al is dat best moeilijk. Hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het wordt.’

Hoeveel prikkels vind jij prettig? Ontdek met deze test wat je sensorisch type is

Worden we ziek door dat hoge tempo?

Door die eindeloze stroom aan prikkels lijkt het of we altijd iets moeten, geen rust kunnen nemen en nooit klaar zijn. Kortom: we voelen ons permanent gehaast. Sitskoorn: ‘Al die prikkels dagen het stresssysteem in de hersenen voortdurend uit. Dit systeem komt van pas om bij acute stress uit een brandend gebouw te rennen, maar raakt beschadigd door chronische stress. Zo kunnen er cellen stukgaan die een belangrijke rol spelen bij het geheugen en de emotieregulatie.’ Als je langere tijd stress ervaart, kun je bovendien kampen met angsten, nervositeit en ten slotte een burn-out.

Het tempo van het huidige leven kan ons dus letterlijk ziek maken, aangezwengeld door de moderne technologie. Het beperken van prikkels is dan ook een belangrijk onderdeel van een langzamer leven. ‘Een appje dat binnenkomt, een online aankoop: al die dingen prikkelen je genotssysteem, zoals seks, suiker, liefde en vet dat ook doen. Hoe vaker je je overgeeft aan de kortetermijnprikkels en de genotsbevrediging, hoe sterker dat automatisme zich ontwikkelt in de hersenen’, zegt Sitskoorn. ‘Het begint bij bewustwording: wie is nu de baas, ben jij dat of is dat het scherm?’

Denk ook na over wat je níét wilt

‘Je kunt tijd maar één keer uitgeven en niet alles is even noodzakelijk. De vraag is: wat wil je? Je kunt leven alsof alles je overkomt, maar dan voel je je vaak geleefd of overspoeld. Daarom is het van belang om ook inzicht te krijgen in wat je níét wilt. Ik wil bijvoorbeeld niet de hele dag geleefd worden door mijn telefoon. Ik heb geen social media. Mijn werkmail staat op stil. Dat heeft mijn leven zo veel beter gemaakt.’

Andere ideeën voor op je to don’t-lijst: niet alles uit de dag halen, niet weer een jurkje kopen tijdens de sale, niet voor de zoveelste keer het nieuws checken, niet nú de was doen – dat ruimt inderdaad lekker op.

Toch voelt het ongemakkelijk om in een wereld van fomo en bucketlists te kiezen voor rust en vertraging, volgens Honoré. ‘Traag wordt gezien als synoniem voor lui, dom, onproductief, stagnatie. Mensen zijn bang om te vertragen, ook al voelen ze tot in hun botten dat ze er behoefte aan hebben en het goed voor ze zou zijn. Maar als je écht de tijd neemt – in plaats van je door het leven heen te haasten en het slechts aan de oppervlakte te ervaren – ga je eindelijk léven.’

Lees ook: We vervelen ons gevaarlijk weinig, zegt hoogleraar Arthur C. Brooks: ‘Het helpt betekenis te vinden’

Dit artikel verscheen eerder op Flow.nl