De aantrekkingskracht van criminelen: waarom kiest iemand voor een partner met een strafblad?

Van Bonnie and Clyde tot The Sopranos: crime-fictie prikkelt onze wildste verbeelding, zeker als er liefde bij komt kijken. Maar waarom kiest iemand in het echte leven voor een partner met een strafblad? Misdaadjournalist Marian Husken interviewde voor haar boek Misdaad en liefde liefdesparen op de grens van boven- en onderwereld.

De dark glamour van de georganiseerde criminaliteit prikkelt de verbeelding, getuige klassiekers als The Godfather of The Sopranos met de nodige liefdesperikelen. Maar waarom valt iemand in het echte leven op een partner uit criminele kring? Komen ze uit hetzelfde milieu of is het de hoop op een spannend bestaan zoals in narco-series? Of zijn ze overtuigd van de onschuld van hun geliefde? Wat is feit en wat is fictie?

Verliefd op een crimineel

Deze onderzoeksvragen zijn de basis voor mijn boek. Ik sprak daarvoor veel liefdesparen met een (mogelijk) verband met dit milieu over hun relatie. Die gesprekken vonden thuis plaats, en in de gevangenis.

Het zijn vooral mannen die in de drugshandel belanden, volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Zij worden gedreven door geld, macht en spanning. Maar het gaat de vrouwen die op hen vallen niet alleen om hun ogenschijnlijk spannende leven, bleek uit de gesprekken – al is dat wel een deel van de verklaring. En ook het geld lijkt welkom. Maar ze noemen vooral de geborgenheid die hun sterke partner hen kan bieden in hun relatie. 

Wat ook opvalt, is dat veel geliefden in de onschuld van hun partner geloven. En veel van de vrouwen konden – net als de mannen – in hun jeugd niet terugvallen op een ouder. Vaders en moeders waren afwezig, om wat voor reden dan ook. 

Lees ook: Zo herken je onveilige hechting en dit is hoe je ermee omgaat

Mensen zijn geneigd om relaties aan te gaan met personen die op hen lijken

Delinquente mannen en vrouwen hebben vaak een delinquente partner aan hun zijde, bleek uit onderzoek van socioloog Marieke van Schellen uit 2012. Mensen zijn geneigd om relaties aan te gaan en te trouwen met personen die op hen lijken. Ook tonen ze vaak hetzelfde gedrag.

­Recentere academische publicaties bevestigden dat beeld door aan te tonen dat Nederland criminele grootfamilies kent, die via huwelijken met elkaar zijn verbonden. En uit onderzoek van onder anderen criminoloog Paul Nieuwbeerta bleek dat een gemiddeld tot goede relatie van een gedetineerde en zijn of haar partner standhoudt nadat iemand in de cel belandt.

Geloof in de onschuld van hun geliefde

De zogenoemde prisonbabes – vrouwen die daten met gevangenen – ­komen veelvuldig in de publiciteit. Er bestaan boeken, films en documentaires over hun partnerkeuze. De Amerikaanse journaliste Sheila Isenberg sprak bijvoorbeeld in 1991 al met dertig vrouwen over hun liefdesrelatie met een langgestrafte of ter doodveroordeelde. In 2021 deed ze dit onderzoek uitgebreider over in Women who love men who kill.

De meeste prisonbabes geloven echt in de onschuld van hun geliefde. De vrouwen willen hun mannen redden. Zij geloven niet dat hun man gewelddadig was. Volgens Isenberg hebben zij zelfs een sterke afkeer van zulke bad guys. Deze vrouwen leiden niet aan het Bonnie en Clyde-syndroom (‘hibristofilie’), is haar conclusie. Geweld is voor hen geen afrodisiacum, zoals vaak is verondersteld.

Een crimineel kan een lieve lover zijn en goed voor zijn kinderen

Tot slot weer terug naar mijn eigen gesprekken met de veronderstelde Nederlandse ‘criminele liefdesparen’ en mijn zoektocht naar feit en fictie.

Feit is dat een crimineel de wet overtreedt en daarvoor wordt gestraft. Maar is hij daarmee ook een mee­dogenloos en slecht mens zoals op het witte doek of in een roman? Een crimineel kan een lieve lover zijn en goed voor zijn kinderen, is me verzekerd. Als het om serieuze liefde gaat blijkt de veronderstelde keiharde grens tussen onder- en ­bovenwereld – tussen ‘goed’ en slecht’ – behoorlijk diffuus.

Ook interessant: 7 gevaarlijk aantrekkelijke kanten van een crimineel

Bron: M. Husken, Misdaad en liefde. Relaties en daten op de grens van boven- en onderwereld, Balans, 2025