9 manieren waarop het weer ons beïnvloedt

Het weer beïnvloedt ons meer dan we denken: van migraineaanvallen bij droogte tot onrust bij naderend onweer. Ook onze nachtrust, stemming en zelfs pijnervaringen kunnen veranderen door temperatuur, wind en luchtvochtigheid.

1: Onweer op komst: onrust

Koeien en paarden gaan bij elkaar liggen, katten stoppen met jagen, vogels zoeken hun nest op en honden worden onrustig: je merkt het aan de dieren als er onweer op komst is.

Ook sommige mensen raken onrustig, geïrriteerd en ongeconcentreerd bij een naderend onweer. Dat kan liggen aan het feit dat de luchtdruk snel daalt en de luchtvochtigheid stijgt, maar waarschijnlijk spelen ook veranderingen in de elektrische lading in de lucht een rol, zegt bioloog Elske Bos in een publicatie van het Interdisciplinair Centrum Psychopathologie en Emotieregulatie van de Rijksuniversiteit Groningen.

2: Plotselinge kou: witte tintelvingers

Zo’n 10 tot 15 procent van de vrouwen (en slechts 1 procent van de mannen) heeft er last van bij plotselinge kou: het bloed trekt weg uit de vingertoppen. De vingers worden koud, gevoelloos, gaan tintelen of voelen pijnlijk aan.

Bij dit zogenoemde fenomeen van Raynaud verkrampen de kleine slagaders tijdelijk, waardoor het bloed niet zo makkelijk naar de uiteinden van het lichaam stroomt. Meestal is dat te zien aan de vingers, soms ook aan de tenen of de neus.

Zo’n aanval kan overigens ook door emoties, trillingen of veel typwerk veroorzaakt worden. Na een paar minuten is het voorbij en worden de vingers juist flink rood of paars. De oplossing volgens bioloog en meteoroloog Margot Ribberink, die er zelf aan lijdt: zorg voor geleidelijke overgangen. Handschoenen aan dus!

3. Buien onderweg: reumatische pijn en wondpijn

Als er buien of onweer op komst zijn, daalt de luchtdruk. Dat kan een drukverschil geven met de luchtholten in ons lijf, en sommige mensen voelen dat.

Ribberink: ‘Het is net als bij het opstijgen van het vliegtuig. Het lichaam past zich dan aan: het trommelvlies zet uit om tegendruk te geven, en na even slikken of gapen is het luchtdrukverschil hersteld. Hetzelfde gebeurt bij plotselinge luchtdrukveranderingen door omslaand weer.’

De Amerikaanse reumatoloog Richard Pope legt het zo uit: ‘Als er al een ontsteking of zwelling bestaat in het weefsel rond een gewricht, en de druk gaat omlaag, dan zet het weefsel in die holte uit. Dat voelt dus inderdaad pijnlijk.’

Biochemicus en hoogte-onderzoeker Bas de Laat van Maastricht UMC+ zegt echter in een artikel in de Volkskrant dat luchtdrukveranderingen daarvoor veel te minimaal zijn. Het uitzetten van het weefsel zou op een scan niet te zien zijn.

Maar uit een Rotterdams onderzoek onder patiënten met osteoartritis bleek het toch ook weer: veranderingen in de luchtdruk verergeren de pijn. Net als vochtig weer.

4. Wind van zee: kalmte

‘Een wind die van zee komt, bevat veel negatief geladen deeltjes, zogenoemde ionen,’ vertelt Margot Ribberink. ‘Dat beïnvloedt de hypofyse, de belangrijkste hormoonklier in de hersenen. Die maakt als reactie op de negatieve ionen het kalmerende hormoon serotonine aan.

Daarom zijn fonteinen en watervallen ook zo aanlokkelijk op vakantie. Die hebben dezelfde kalmerende werking. Bij de droge föhnwind die in de Alpen voorkomt, of de Mistralwind in zuidelijke landen, is het overigens andersom.

De positieve ionen die dan in de lucht oververtegenwoordigd zijn, lijken sommige mensen geïrriteerd en opgefokt te maken. Het schijnt dat Van Gogh bij zo’n Mistralwind zijn oor eraf sneed.’

Lees ook: Dit is de invloed van het weer op onze gezondheid

5. Koud, droog weer: migraine

Op migraine zijn talloze factoren van invloed. Genen en hormonen spelen een grote rol – en voor de helft van de 77 migrainepatiënten die twee jaar lang gevolgd werden door het New England Center for Headaches gold dat ook voor het weer.

Vooral de temperatuur en de vochtigheid waren bij deze mensen triggers voor het begin van een migraineaanval. Heel koud of juist heel warm weer en heel droog of juist heel vochtig weer kwamen het vaakst naar voren als boosdoeners.

Droge winden helpen ook bepaald niet. Canadese migrainepatiënten lijden onder de Chinookwind en wie de bergen bezoekt, moet rekening houden met de invloed van de föhnwinden op hoofdpijn. Als het weereffect heel duidelijk is, kan een preventieve behandeling in overleg met de huisarts een optie zijn.

6. Koele lucht: goed voor de nachtrust

Als het lichaam zich voorbereidt om slaperig te worden en diep te gaan rusten, daalt onze interne temperatuur licht. Een koele omgeving helpt het lijf daarbij. Dat is in de herfst en winter een stuk makkelijker te bereiken dan tijdens warm en vochtig zomerweer.

7. Warm weer met een oostenwind: longproblemen

‘Als het in de zomer lang mooi weer is, ligt er een soort deksel op de atmosfeer,’ zegt Margot Ribberink. ‘Het laagje waarin we ademen, wordt steeds beperkter. Waait de wind van zee, dan is er niks aan de hand.

Maar komt de wind uit het oosten, dan bouwt de smog – door rook en fijnstof vervuilde mist – zich op. Mensen met astma, COPD, bronchitis en andere longproblemen kunnen dan last krijgen van ademhalingsmoeilijkheden. Binnenblijven of een mondkapje opdoen helpt.’

8. Zonnig weer: pijnstilling en geluk

Een herfstwandeling in de zon kan om veel redenen gelukkig maken – en dat is zelfs heel concreet terug te vinden in het lichaam. Zo blijkt de zon ervoor te zorgen dat het gelukshormoon endorfine vrijkomt. En ook het hormoon cortisol, dat ontstekingsremmend werkt en het immuunsysteem onderdrukt, komt flink op gang.

Prettig voor mensen die last hebben van een overactief immuunsysteem, zoals in het geval van reuma, eczeem en de ziekte van Crohn. En wie spier- of gewrichtsklachten heeft, weet dat de zon pijnstillend kan werken: doordat de bloedvaten zich in de zon verwijden, zijn spieren en gewrichten beter doorbloed.

9. Heet weer: hittestress

‘Als het heel heet is, en ook ’s nachts heet blijft, kunnen mensen niet slapen. Gaat dat een aantal nachten zo door, dan krijg je te maken met de gevolgen van slaapproblemen: de concentratie gaat achteruit, stress neemt toe, veel mensen raken geïrriteerd of worden zelfs agressief,’ aldus Ribberink.

Onderzoek onder vijfhonderd Nederlandse pubers en hun moeders liet zien dat meer dan een kwart van de jongeren en 12 procent van hun moeders bozig, angstig en ongelukkig werd van veel zon en hitte.

Zelf checken

• Op weeronline.nl kun je zien hoe groot de kans op migraine in Nederland vandaag is. Ook de invloed op reuma en hooikoorts is hier te vinden.
• De fijnstofradar is te vinden op de site van het RIVM en luchtmeetnet.nl.
• Op pollennieuws.nl vind je de hooikoortsverwachting.
• Luchtdrukveranderingen kun je thuis bijhouden met een barometer, en hoe droog of nat het wordt, is af te lezen op een luchtvochtigheidsmeter. Ook te vinden als apps in de Play Store of App Store.

Ook interessant: Waarom de zon ons gezonder en gelukkiger maakt